چکیده:
به سیره عقلا به عنوان دلیل مستقلی برای چهار مسئله مهم اصولی که عبارتاند از: ظواهر، خبر واحد، قول اهل لغت، استصحاب تمسک شده است. هنگامی استدلال به سیره عقلا تامّ است که چهار مقدمه آن احراز شود. آن مقدمات عبارت است از: اثبات اصل وجود سیره عقلاییه بین همه عقلا (مقدمه اول)، امکان وجود سیره در احکام مولویه عرفیه که بین مولی و عبد است (مقدمه دوم)، عدم مانع از اتحاد مسلک شارع با عقلا در عمل به سیره (مقدمه سوم)، اثبات عدم ردع و منع صریح و آشکاری از جانب شارع مقدس از سیره (مقدمه چهارم). از آنجا که باید به وجود هر یک از این مقدمات در بحثهای مسائل اصولی مطرح شده قطع حاصل شود. این پژوهش به بررسی و اثبات هریک از مقدمات سیره عقلا در مسائل مطرح شده میپردازد. و به این نتیجه میرسد که سیره عقلاییه به عنوان دلیل در دو بحث ظواهر و خبر واحد روشن است و هر یک از مقدمات چهارگانه آن احراز میشود ولی در بحث استصحاب هر چند که مقدمه دوم و سوم آن احراز نمیشود ولی با وجود دو شرط وجود استصحاب در زمان معصوم و جریان آن در امور شرعی، مقدمات سیره عقلاییه تمام میشود. در بحث قول لغوی که اساسا او را نمیتوان خبره دانست هیچ کدام از مقدمات احراز نمیشود. روش تحقیق در این نوشتار توصیفی تحلیلی است و با ابزار فیش برداری و کتابخانهای است.
The wise persons' method are mentioned as an independent reason for four important principles Jurisprudence:
these issues are: appearances, single word, vocab expert's opinion, Istishab (continuity). Reasoning to the wise
persons' method is complete while its four preliminaries be proved. These preliminaries are: proving principle of
existence of the wise persons' method between all wise persons (first preliminary) , possibility of existence of the
wise persons' method in obligatory rule in common that is between God and servant (Second preliminary) , unity
of legislator with wisdoms in practicing method (third preliminary) , proving that there is no obvious prohibition
by the legislator (fourth preliminary) , since the existence of each of these preliminaries proposed in principle
issues discussions should be assured, this study will investigate and prove each of the preliminaries of the wise
persons' method in the proposed issues, and concluded that the wise persons' method is clear as reason in two
issues of appearances and single word, and each of its four preliminaries will be proved; but, in Istishab
(continuity) issue, although its second and third preliminary is not proved, by existence of two conditions of
existence of Istishab (continuity) at the time of immaculate Imam and its execution in lawful affairs,
preliminaries of wise persons' method is finished. In verbal opinion that cannot consider it as an expert, none of
the preliminaries are proved. Research methodology in this study is descriptive analytical using library indexing.
خلاصه ماشینی:
آن مقدمات عبارت است از: اثبات اصل وجود سیره عقلاییه بین همه عقلا (مقدمه اول)، امکان وجود سیره در احکام مولویه عرفیه که بین مولی و عبد است (مقدمه دوم)، عدم مانع از اتحاد مسلک شارع با عقلا در عمل به سیره (مقدمه سوم)، اثبات عدم ردع و منع صریح و آشکاری از جانب شارع مقدس از سیره (مقدمه چهارم).
و به این نتیجه میرسد که سیره عُقلاییه به عنوان دلیل در دو بحث ظواهر و خبر واحد روشن است و هر یک از مقدمات چهارگانه آن احراز میشود ولی در بحث استصحاب هر چند که مقدمه دوم و سوم آن احراز نمیشود ولی با وجود دو شرط وجود استصحاب در زمان معصوم و جریان آن در امور شرعی، مقدمات سیره عقلاییه تمام می شود.
فصل اول بیان مفاهیم کلی است و فصل دوم مقدمات چهارگانه سیره عقلا را بیان می کند و در فصل سوم حجیت ظواهر و فصل چهارم حجیت خبر واحد و فصل پنجم حجیت قول لغوی و فصل ششم حجیت استصحاب را مورد بررسی قرار میدهد و در خاتمه نتایج این پژوهش ذکر می شود.
اگر به مقدمه دوم و سوم قطع حاصل نشود با وجود دو شرط قابل اثبات هستند: الف) اثبات معاصر بودن سیره با زمان معصوم (ع) ب) جریان و سریان سیره عقلاییه در امور شرعیه (حکم شرعی در اذهان عقلا رسوخ پیدا کرده یا عمل آنها در حکم سرایت به امور شرعیه بحساب میآید).
تردیدی وجود ندارد که میتوان به این سیره عقلاییه در احکام مولویه تمسک جست و آثار حجیت را بر آن مترتب کرد، و همچنین شکی در ثبوت این مقدمه نیست و سیره عقلا بر عمل در باب مولویات اعم از شرعی و عرفی حاصل شده است.