چکیده:
با دلایل عقلی و قرآنی و روایی پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت صلوات الله علیهم الگوی همه مومنین در تمام ابعاد فردی و اجتماعی هستند. از ابعاد برجسته حکومتی امیرالمومنین امام علی (ع) اجرای عدالت و نحوه برخورد ایشان با خائنین بیتالمال است. توجه به سیره ایشان و الگوگیری از آن ملاکهای حقیقی در بررسی شرایط اجتماعی و سنجش میزان نزدیکی یا دوری از آن ملاکها است. نیز نحوه پرداخت بیتالمال از موضوعات مهمی است که امام علی (ع) با اجرای حکم پرداخت خمس، زکات، صدقه و... در حکومت اسلامی، توسط کارگزارانش این نقش را به هر نحوی که شده در جامعه ایفا میکردند امام با حفظ منابع ملی و عزل و یا توبیخ برخی کارگزاران و یا با پند و اندرز برخی کارگزاران و با خائنین بیتالمال مقابله کردند و با نهادینه کردن عدالت در راستای منشور اخلاقی، بیتالمال را از لحاظ کمی و کیفی ارتقا داده و به وظیفه شرعی خود در این راستا عمل کردند، ایشان در اجرای عدالت در بیتالمال از احدی پروا نداشته و تا پای فزت و رب الکعبه پیش رفتند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی در مورد سیره امام علی در برخورد با افراد و گروهها در مواجهه با بیت المال را مورد بررسی قرار میدهد. تلاش شده است که با دستیابی به دیدگاهی صحیح راجع به اجرای عدالت در حفظ بیتالمال و هزینه آن در راه صحیح از جانب امام علی (ع)، بر اساس مطالب و روایات معتبر وارده پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
سوابق مربوط به پیشینه نظری در بسیاری از کتب و مقالات معتبری که در این زمینه نگارش شده است؛ نتایج حاصل از آنها به این شرح میباشد: 1- شیوه و سیاست برخورد امام علی (ع) با عاملین حکومت در مورد تقسیم صحیح بیتالمال به شکل تشویق و توبیخ عاملان حکومت به منظور اجرای عدالت و جلوگیری از بروز انحراف و ظلم و ستم در جامعه بود.
(ثواقب، امام علی (ع) کارگزاران حکومت و راه کارهای اصلاحات، حکومت اسلامی، شماره22، ص 150) 2- آن حضرت در حوزه حکومتی خویش افرادی را که به عدالت اعتقاد نداشتند و یا ناعادلانه عمل میکردند راه نمیداد و در صورت اثبات بی عدالتی مدیران حکومتی، با اقتدار و قاطعیت تمام با آنان رفتار میکرد و در مورد غارت گران بیتالمال هیچگونه اغماض روا نمیداشت.
ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بی تا، انتشارات دار صادر، بیروت – لبنان.
سیره حکومتی امام علی (ع) در برخورد با مخالفان، مجله پژوهشهای اجتماعی – اسلامی، شماره 106، ناشر دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1369) ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، مترجم: خسروی تهرانی، غلامرضا، انتشارات مرتضوی، تهران – ایران.
اخلاق سیاسی (چشم انداز امام علی(ع))، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، تهران-ایران.
علی بن ابیطالب (ع)، مترجم: طالقانی، محمود، انتشارات سایه سخن، تهران – ایران.
ترجمه قرآن، ناشر: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، تهران – ایران فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، (1406ق).
ترجمه تفسیر مجمعالبیان، مترجم: همدانی، حسین، انتشارات فراهانی، تهران – ایران.
برگزیده تفسیر نمونه، محقق: علی بابایی، احمد، دارالکتب الاسلامیه، تهران – ایران.