چکیده:
خاطراتجمعی بخشی از ارزشهای فرهنگی شهرهاست که علاوه بر نقشی که در هویتبخشی به آنها ایفا مینماید، موجبات لمس تجربه تکرارنشدنی از نسلی به نسل دیگر را فراهم میسازد. تحولات پرشتاب شهر بجنورد پس از مرکز استان شدن تاثیرات فراوان و گاه مخربی را بر شهر داشتهاست. مساله بدهویتی شهرهای ما مساله جدیدی نیست لیکن چگونگی برخورد با آن، با وجود سابقه مساله، هنوز مششخص نیست. هدف این تحقیق، شکلدهی به هویت ویژه شهر بجنورد بر مبنای ارزشهای فرهنگی درون شهر (خاطراتجمعی و روایتها) است. لذا سعی شده است بر اساس تجربیات ساکنین شهر بجنورد، مفهوم خاطرهجمعی شهر بررسی شود. پژوهش با بهرهگیری از پارادایم کیفی و به روش گراندد-تیوری انجام شده است. مشارکتکنندگان ۵۱ نفر شامل ۳۲ زن و ۱۹ مرد و ساکن(بومی) شهر بجنورد بودند. برای جمعآوری دادهها از مصاحبههای نیمه ساختارمند استفادهشد. طبق یافتهها، که حاصل بررسی دادهها در ۶ مقوله هستهای، ۴۱-مقوله، ۵۵مفهوم اصلی و ۱۵۶نشانه (کد) در محیط نرمافزار مکس کیودا است، «نشانداری مکان (مکان با ویژگی خاص)» (۷۳ ارجاع) و «هنرهای بومی و مراسمات محلی» (۳۵ ارجاع) بعنوان دو مقوله هستهای با بیشترین فراوانی نشانههای ارجاعی استنباط شدند. این مفهوم معرف چگونگی خلق خاطراتجمعی در شهر بجنورد است. بر اساس یافتههای مطالعه، توصیه میشود در برنامههای توسعهشهری بجنورد، تقویت نشانهها با بیشترین فراوانی و همچنین سرمایهگذاری بر روی سایر نشانههای معرفی شده، به منظور تولید خاطراتجمعی مشترک شهروندان در دستور کار قرار بگیرد.
خلاصه ماشینی:
لذا طی چند مرحله، ارزشهای فرهنگی شهر را با تأکید بر خاطرات جمعی و روایتها مورد کنکاش قرار داده، سپس به کمک نرم افزارهای تحلیل محتوای کیفی و روش تئوری زمینهای ، مفهوم خاطره جمعی متناسب با شهر بجنورد، ارائه شده است.
در همین راستا، سوال اصلی پژوهش این است که کدامیک از خاطرات جمعی و روایتهای مردم بیشتر از دیگری میتواند در حفظ و ارتقای هویت شهر بجنورد بر مبنای ارزشهای فرهنگی موثر واقع گردد.
لیکن از آنجا که وی علاوه بر القائات معانی و ادراکات (یا سمبل ها) فرهنگ محلی، اهمیت خاصی برای ارزشهای رفتاری و اجتماعی قائل است، و با اذعان به این نکته که زندگی هر روزه ساکنان شهرها، تحت تاثیر فرآیند کسب تجربه و آموزشپذیری از محیط شهری قرار دارد، بحث «خاطرات جمعی» ساکنان شهر، مورد تأکید پژوهش قرار گرفت.
شناسایی این خاطرات در شهرها و به نمایش درآوردن آنها در توسعه های شهر، علاوه بر تداعی زمینههای هویتی خاص برای مردم، در حفظ و استمرار هویت شهر نقش خواهد داشت.
(رجوع شود به تصوير صفحه)شکل4- میزان توافق میان نشانههای استخراجی با بیشترین فراوانی در نرمافزار مکسکیودا (رجوع شود به تصوير صفحه)شکل5- مقولات هسته ای و مقوله اصلی در بازتولید مفهوم خاطره جمعی در شهر بجنورد 6- نتیجهگیری با توجه به اهمیت بحث خاطرات جمعی در فرآیند هویت بخشی به شهرها، مفاهیم فرهنگ، ارزشهای فرهنگی، کالبد (محیط شهری) و هویتشهری در ادبیات موضوع پرداخته شد و نتیجتاً به ارائه مدلی جهت نشان دادن روابط بینی مولفههای پیشگفته، پرداخته شد.