چکیده:
سازمان گمرک جهانی در راستای ارائه راهبردهایی برای ارتقای سلامت اداری در گمرکات جهان، اقدام به تصویب بیانیههای متعددی نموده است که مهمترین و برجستهترین آن، «بیانیه تجدیدنظر شده آروشا» است. از آنجایی که تبیینکنندگان بیانیه آروشا تاکید داشتهاند که مؤلفههای ذکر شده در این بیانیه، میبایستی بر اساس شرایط هر کشور و درجه توسعهیافتگی اقتصادی آن مورد نظر قرار گیرد؛ این پژوهش به دنبال ارائه مدلی علّی برای ارتقای سلامت اداری در گمرک جمهوری اسلامی ایران است. در اجرای این پژوهش، از روش پیمایشی با استفاده از معادلات ساختاری استفاده گردید. جامعه آماری کلیه ناظران و بازرسان سازمان بازرسی کل کشور (که نظارت بر گمرک را انجام میدهند) به تعداد 1200 نفر هستند. برای تعیین حجم نمونه از روش نمونهگیری تصادفی طبقهای متناسب و برای برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد که حجم نمونه، 303 نفر بهدست آمد. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه محققساخته، شامل 82 سؤال در ابعاد عوامل سازمانی، عوامل فردی، عوامل برونسازمانی و سلامت اداری گمرک (شفافسازی، پاسخگویی و قانونگرایی ) استفاده شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که عوامل: سازمانی، فردی و برونسازمانی بر ارتقای سلامت اداری در گمرک تاثیر مثبت دارند و در این میان، تاثیر عوامل سازمانی، از دو عامل دیگر بیشتر است. علاوه بر این، متغیرهای عوامل سازمانی و برون سازمانی از طریق متغیر واسط عوامل فردی بر سلامت اداری اثرگذار هستند.
خلاصه ماشینی:
از آنجایی که تبیین کنندگان بیانیه آروشا تاکید داشته اند که مؤلفه های ذکر شده در این بیانیه ، میبایستی بر اساس شرایط هر کشور و درجه توسعه یافتگی اقتصادی آن مورد نظر قرار گیرد؛ این پژوهش به دنبال ارائه مدلی علی برای ارتقای سلامت اداری در گمرک جمهوری اسلامی ایران است .
( سعید، علم و خلید، ٢٠١٦: ١٢) در مجموعه بهترین اقدامات صورت گرفته در زمینه ارتقاء سلامت اداری در گمرک ٢ گردآوری شده توسط سازمان گمرک جهانی ٣، متغیرهای زیر مورد توجه قرار گرفته است : رهبری و التزام مدیریت ارشد٤، سادهسازی رویه های گمرکی ( بر اساس کنوانسیون تجدید نظر شده کیوتو) ، 5 شفافیت ، اتوماسیون ٦، حسابرسی و بررسی، قواعد رفتاری، مدیریت منابع انسانی، فرهنگ سازمانی و اصول اخلاقی و رابطه با بخش خصوصی ( سازمان گمرک جهانی، ٢٠٠٧) .
بیانیه تجدیدنظر شده آروشا، ده عامل (رهبری و تعهد، چارچوب مقرراتی ، شفافیت ، اتوماسیون، اصلاح و نوسازی ، ممیزی و بازرسی ، کدهای رفتاری و اخلاقی، مدیریت منابع انسانی ، فرهنگ سازمانی و ارتباط با بخش خصوصی ) را برای ارتقای سلامت اداری در گمرک بیان نموده است .
در این تحقیق به دنبال «تبیین مدل علی ارتقای سلامت اداری در گمرک جمهوری اسلامی ایران » بودیم و عوامل تاثیرگذار بر ارتقای سلامت اداری در گمرک و مولفه های زیر مجموعه آن ( شفافسازی، پاسخگویی و قانونگرایی) به عوامل سازمانی (فرهنگ سازمانی، مدیریت منابع انسانی، اتوماسیون، اصلاح و نوسازی ، ممیزی و بررسی، آموزش، کیفیت زندگی و توانمندسازی کارکنان و مدیریت ریسک گمرکی )، عوامل فردی (کارآمدی کارکنان، کدهای رفتاری و اخلاقی، رهبری و تعهد )، عوامل برون سازمانی (ارتباطات با بخش خصوصی، نظارت و کنترل دستگاههای نظارتی و عوامل بین المللی ) تقسیم بندی گردید.