چکیده:
معماری، در طول تاریخ، تجسمی از آرمانهای فرهنگی جوامع بشری بوده و بر اساس این آرمانها، محیطهای زیستی ساختهشده به دست افراد مختلف، به صورت یک تمامیت با هویت خاص خود در آمده است. به نظر میرسد با وقوع مدرنیسم و جهانیشدن معماری، مفاهیم هویتی فرهنگی معماری به مفهومی متغیر و پیچیده بدل و به چالش کشیده شده است. از اینرو مقالهی حاضر بر آن است رابطهی بین سیاستهای فرهنگی–هویتی و کیفیت محیطهای مسکونی را تحلیل و تفسیر نماید. بدین منظور با انتخاب شهرک اکباتان تهران، به عنوان نمونهی مورد مطالعه، به سنجش کیفیت خانههای مسکونی در فاز 1و2 این شهرک پرداخته شده است. روش تحقیق برمبنای تحلیل رگرسیونی چند متغیرهی سلسله مراتبی و مدل استفاده شده در فرایند تحلیل نیز به مدل تجربی سنجش کیفیت محیط سکونت موسـوم اسـت. ایـن مدل دارای ساختاری سلسله مراتبی و متشکل از معیارهایی است که مبنای تنظیم پرسشنامهی تحقیق قرار گرفته و براساس رعایت معیارهای هویت اجتماعی-فرهنگی مورد نظر امتیازدهی شده است (ما بین 1 تا 5). نتایج بررسیها حاکی از آن است که کیفیت محیط بیرونی مجتمعهای مسکونی فاز 1 (5>62/2>1) و فاز 2 (5>88/2>1) شهرک اکباتان مطابق با هویت اجتماعی-فرهنگی، پایینتر از حد متوسط است. حال آنکه کیفیت محیط داخلی واحدهای مسکونی مطابق با همان اصول، در وضعیت خوبی قرار دارد (فاز1 (5>08/4>1) و فاز 2 (5>18/4>1)). همچنین هر دو فاز به لحاظ رعایت اصول و معیارهای هویت اجتماعی-فرهنگی همسو و شبیه به یکدیگر هستند.
هدف پژوهش:
1. تبیین رابطهی بین مقولههای فرهنگی-هویتی و کیفیت فضای معماری.
2. بررسی سیاستهای فرهنگی-هویتی در خانههای مسکونی فاز 1و2 شهرک اکباتان و سنجش کیفیت خانههای مسکونی در آن.
سئوالات پژوهش:
1. چه رابطهای بین مقولههای فرهنگی-هویتی و کیفیت فضای معماری وجود دارد؟
2. سیاستهای فرهنگی-هویتی در خانههای مسکونی فاز 1و2 شهرک اکباتان به چه صورت نمود یافته و چه تاثیری در کیفیت این خانهها داشتهاند؟
Identity has long been a human concern. The notion of the human nature is one of the oldest philosophical debates, and most philosophers and theorists have discussed it. Considered a fixed and predetermined phenomenon in the distant past, it has today become a changing, complex, and paradoxical concept that has caused the crisis of identity and the unrest of modern humans. However, identity now makes sense with the category of culture. In fact, what man makes, from building a home to a city, is an embodiment of cultural ideals. Because culture refers to a set of people's values and beliefs whose ideals are formed in a worldview; it is on the basis of these ideals and aspirations that biological complexes are constructed by different people, while come in as a whole with identity and are able to be differentiated from other examples. Social identity is also important in this differentiation because social identity implies a set of inter-group organized behaviors that are socially similar. Identifying social identity is an attempt to analyze recurring patterns and segments and attitudes that exist in social groups and are divided into two aspects of physical and spiritual at a radical and long-term perspective. Their structural pattern is that in all the constitutive elements of a society in balance, factors such as religion and the environment interact as the first layer. Therefore, the present study investigates and evaluates the environmental quality of residential homes with emphasis on socio-cultural identity.
خلاصه ماشینی:
لازم به ذکراست که در پژوهش حاضر سازماندهی متغیرها با استفاده از رویکرد «تجزیهای» و مدل تجربي که در 4 سطح : الف) شناسایی معیارها، ب) معيار كيفيـت محـيط ساختهشده در واحدهای مسکونی فاز 1 و 2 در شـهرك اکتباتان (شـش جزء معيار بناها و فضاها، تعلقِ مكاني، نوع دسترسي، تسهيلات كالبـدي-خدماتي، امنيت/ايمني و متغيرهاي محيطي)، ج) معيار كيفيت محيط داخلی مطابق با هویت اجتماعی- فرهنگی خانههای مسکونی فاز 1و 2 در شهرك اکباتان (حفظ حریم، نوع مصالح، عرصهبندی فضاها، سلسلهمراتب فضایی، نوع عایق در و پنجره، دید و منظره، د) سـطح پايـاني درخت ارزش است که در این بخش بـا اسـتفاده از شاخص هویت اجتماعی-فرهنگی، سؤالاتي راجع به هر يك از جـزء معيارهـا طرح شده و كمي كردن Moser& Shamsa Wilbur HMR شاخصهـا بـا اسـتفاده از روش مـستقيم پرسـشنامه صـورت ميگيرد.
طراحي پرسشنامه در دو بخش سؤالاتي در زمينهی هویت فردی ساکنان (که بالطبع سبب هویت اجتماعی و فرهنگی آنان نیز میگردد) و پرسشهاي مربوط به سنجش ميزان كيفيـت محيط خانههای مسکونی (محیط بیرونی و داخلی)، صورت گرفته است.
بر اساس نتـايج حاصـل از ايـن روش، اهميت معيار رعایت اصول هویت اجتماعی-فرهنگی در محيط داخلی ساختمانهای مسکونی (581/0=β) بالاتر از معيار كيفيت محـيط بیرونی (389/0=β ) در شـهرك اکباتان بـوده است.
با استفاده از این روش، به سنجش و بررسی عوامل هویت اجتماعی-فرهنگی در محیط خارج و داخل واحدهای مسکونی فاز 1 و 2 شهرک اکباتان پرداخته شد.