چکیده:
بازآفرینی داستان رشادت و دلاوریهای بزرگان دین به شکل منظوم، میتواند نقش به سزایی در الگوسازی و قهرمانپروری برای کودکان داشته باشد و آنها را به شناخت بیشتر بزرگان دین سوق دهد؛ لذا نگارندگان، در این پژوهش میکوشند با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، دو منظومهی کودکانهی دینی «یک آینه، یک خنجر» اثر محمدکاظم مزینانی و «او برادر من است» اثر جعفر ابراهیمی را از دیدگاه عناصر حماسی بررسی کنند. در این منظومهها -که روح حماسی غالب بر داستان است- رشادت و از جان گذشتگی حضرت علی (ع) در ماجرای لیله المبیت برای کودکان به تصویر کشیده شده است. در هر دو منظومهی یاد شده، عناصر و ویژگیهای حماسه از قبیل: قهرمان و ضد قهرمان، کتمان نام، مکر و حیله، ابزار آلات جنگی، امور خارق عادت و پیشگویی مشهود است. شاعران هر دو منظومه، برای سهولت درک معنی از وزن جویباری استفاده کرده، و از واژگان و ترکیباتی متناسب با فهم کودکان بهره جستهاند؛ در واقع، در هر دو اثر حماسی، براساس مقتضای حال مخاطب سخن گفته شده است.
Re-creating and versifying the anecdotes of the courage and bravery of religious leaders can successfully play a decisive role in symbolizing and heroic manifestation of leader for children, and also give rise to much more deeper perception regarding religious leaders. In the present research, the authors do attempt to descriptive-analytically study two religious nursery epopees: "One mirror, one dagger" by Mohammad Kazem Mazinani and "He is my brother" by Jafar Ebrahimi. Predominated with epic theme, these two epopees depict the story of Imam Alichr('39')s bravery and scarification in Laila- Al-Mabit for children. In the mentioned works, some elements and features of epic such as antagonist and protagonist, hidden names, tricks and cunnings, armors, extraordinary deeds and prognostications are evidently represented. For the ease of understanding the meanings of the poems, the poems of these two works have exploited the Joibari rhyme and appropriate lexical items concordant with childrenchr('39')s perception. In fact, both of the epic works, concerning the participantschr('39') contributions, have deeply taken the situational context of the addressees into account.
خلاصه ماشینی:
تحليل عناصر حماسۀ ديني ليله المبيت در دو منظومۀ کودکانه 1 تاريخ دريافت : ١٣٩٩/٠٣/٠٦ پيام فروغيراد تاريخ پذيرش : ١٣٩٩/٠٥/٠٨ رامين فروغيراد 2 3 سميرا شفيعي چکيده بازآفريني داستان رشادت و دلاوريهاي بزرگان ديـن ، بـه شـکل منظـوم ، مـيتوانـد نقـش به سزايي در الگوسازي و قهرمان پروري براي کودکان داشته باشد و آن ها را به شناخت بيشتر بزرگان دين سوق دهد؛ لذا نگارنـدگان ، در ايـن پـژوهش مـيکوشـند بـا اسـتفاده از روش توصيفي- تحليلي، دو منظومۀ کودکانۀ ديني «يک آينه ، يک خنجر» اثر محمدکاظم مزيناني و «او برادر من است » اثر جعفر ابراهيمي را از ديدگاه عناصر حماسـي بررسـي کننـد.
در اين دو اثر، ماجراي از جان گذشتگي و رشادت حضرت علي (ع ) در ليله المبيت ، در قالب شعر براي کودکان بازآفريني شده است که مي - توان هر دو اثر را حماسۀ ديني ناميد؛ چرا که «لازمۀ يک منظومۀ حماسي تنها جنگ و خونريزي نيست ؛ بلکه منظومۀ حماسي کامل آن است که در عين توصيف پهلوانيها و مردانگيهاي شخص ، نمايندة عقايد، آراء و تمدن قوم نيز باشد.
١-١- پيشينۀ پژوهش در مورد حماسه هاي ديني و نقش آن در ادبيات فارسي پژوهش هايي انجام شده است ؛ اما در مورد بازتاب اين نوع حماسه در ادبيات کودک و نوجوان کار خاصي صورت نگرفته است ؛ البته سيدعلي کاشفي خوانساري در فصل دوم کتاب «تاريخ ادبيات ديني کودک و نوجوان » (١٣٨٧)، به موضوع حماسه هاي ديني براي کودکان و نوجوانان ، دلايل عدم توجه به حماسه ها در ادبيات کودک و کاربردهاي حماسه هاي ديني براي کودکان و نوجوانان پرداخته است ؛ همچنين ، وي در مقالۀ «مولاي ديروز و هر روز؛ بحثي در حماسه هاي ديني درباره علي (ع ) براي کودکان و نوجوانان » (١٣٧٩)، با آسيب شناسي و بررسي جايگاه حماسي ديني در ادبيات کودک و نوجوان ، به ضرورت پرداختن به حماسه هاي ديني در قصه و شعر کودک اشاره کرده است .