چکیده:
جبران خسارت به صورت پرداخت مبلغی پول مهمترین کارکرد حقوق مسئولیت مدنی است که از طریق آن تلاش میشود موقعیت ازدسترفتة زیاندیده با هزینة مسئول برقرار شود. با این حال، در حقوق مسئولیت مدنی کامنلا خسارت اعادة منفعت نیز به منظور وصول به هدف بازدارندگی شناسایی و تأیید شده است. در این شیوه، برخلاف شیوههای جبران خسارت جبرانی یا ترمیمی، به منافع کسبشده توسط متخلف توجه میشود و معیار ارزیابی این شیوه منافعی است که وی در نتیجة ارتکاب فعل یا ترک فعل غیر قانونی کسب کرده است. خسارت اعادة منفعت بر چند مبنا استوار است که یکی از آنها بازدارندگی و جلوگیری از دارا شدن ناعادلانه است. این نوع خسارت در نظام کامنلا در حوزههای متعدد، همچون نقض وظایف امانی و نقض محرمانگی، و شبهجرایمی مانند غصب، فریب و تقلب، تهمت زدن، و تهدید مورد حکم قرار میگیرد. در نظام مسئولیت مدنی ایران مواردی ملاحظه میشود که بهظاهر مصداقی از اعمال خسارت اعادة منفعت است. اما، با توجه به اینکه مسئولیت در حقوق ایران اصولاً مبتنی بر ورود زیان به خواهان است، خسارت اعادة منفعت به معنای دقیق حقوق مسئولیت مدنی ما پذیرفته نیست.
Compensation in the form of payment of a sum of money is the most important function of civil liability law, through which efforts are made to establish the lost position of the injured party at the expense of the liable person. Nevertheless, disgorgement damages has been introduced in civil liability law in the common law system in order to achieve the objective of deterrence. In this way, and contrary to the compensatory or remedial remedies, the gains received by the defendant are considered, and the measure of assessment of this remedy is the benefit he earned as a result of committing the wrongful act. This damage is based on several principles, including deterrence and to prevent unjust-enrichment. This kind of damages is applied in a wide range of areas, such as violations of human rights and confidentiality, torts such as usurpation, deception, fraud, slander, threats. In the Iranian civil liability system, there are cases that seem to be examples of disgorgement damages, but considering the fact that liability in Iranian law is basically based on the damages to the plaintiff, disgorgement damage in the strict sense is not acceptable.
خلاصه ماشینی:
با اين حال ، به دنبال ساير کارکردهاي مسئوليت مدني، بـه ويـژه بازدارنـدگي افـراد از ارتکـاب تخلف ، و هم سو با عبارت Tort must not pay٤، مواردي از خسارت غيرجبراني، هماننـد خسـارت نفع محور٥ يا به طور خاص تر «خسارت اعادة منفعت »٦، نيز شناسايي شـده اسـت (صـادقيمقـدم و نوري يوشانلوئي ١٣٩٠: ٢٤٠ ـ ٢٤١).
گيگلو نيز خسارت اعادة منفعت را يک پاسخ يا واکنش حقوقي ميداند که از طريق آن نفع غير مجازي که خوانده کسب کرده به خواهان مسترد ميشود، صرف نظر از اينکـه خواهـان متحمل زيان شده يا نشده باشد (٤٩ :٢٠٠٩ Giglio).
قلمرو خسارت اعادة منفعت در حوزة مسئوليت غير قراردادي شيوة اعادة منفعت در حوزه هاي حقوقي مختلف ، مانند حقوق قراردادها و حقوق خطا و شبه جـرم هـا و دعاوي انصاف ، ذيل عناوين مختلف ، مانند دعواي استرداد پول ١ و محاسبۀ منافع ٢، مورد حکم قـرار گرفته است .
ديگر شبه جرم ها با توجه به اينکه کارکرد شيوة جبراني اعادة منفعت جلوگيري خوانده از کسـب منفعـت و محـروم 4 کردن وي از منافع کسب شده است ، اين شيوه در حوزه هاي مختلف حقوق ـ مانند تقلب و فريـب ، تهديد٥، تهمت زدن ٦، تجـاوز٧، ضـرب و جـرح ٨، دعـواي ايـذايي ٩، و هـر گونـه تخلـف ارادي و خودخواهانه ـ در دسترس است .
حقـوق دانـان نيز بر وجود اين شرط تأکيد کرده اند؛ گراهام ويرگو بـر قاعـده اي کـه خسـارت را محـدود بـه منـافعي ميکند که مستقيم از ارتکاب تخلف ناشي شده است صحه ميگـذارد (٣٠١ :٢٠٠٨ Graham) و ايـدلمن نيز قاعدة محدودکنندة خسارت به منافع قابل پيش بيني را تأييد ميکند (١١١-١٠٨ :٢٠٠٢ Edelman).