چکیده:
رسالت پیامبر در جزیرةالعرب، بزرگترین نهضت علمی بود. این نهضت در عصر امامان شیعه متناسب با شرایط زمانه، متفاوت بود. امام حسن7 در شرایطی امامت را به عهده گرفت که معاویه با پشتیبانی نظام اشرافی، امکانات گستردهای در اختیار داشت و به فکر نابودی اصول و ارزشهای اسلامی برآمد. امام با توجه به شرایط، سیاست تثبیت و کنترل اوضاع را در پیش گرفت که پذیرش صلح را میتوان در همین راستا تبیین کرد. معاویه پس از انعقاد صلحنامه با امام حسن7 ، تهاجمی را برای نابودی این نهضت آغاز کرد که از مصادیق این تهاجم میتوان به: تلاش برای حذف جایگاه اهل بیت، تشویق جاعلان حدیث، کشتار طرفداران ائمه اشاره نمود. امام7 در زمینه نهضت علمی، اقدام به اموری از قبیل صلح با معاویه، تکیه بر قرآن و علماندوزی، معرفی اهل بیت و حج و استفاده از این فرصت برای اظهار تنفر و انزجار از حکومت بنیامیه کردند. این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سؤال است که اقدامات امام حسن در مقابل سیاستهای ضد دینی معاویه چه بود. در پاسخ باید اشاره کرد: صلح امام با معاویه و ابعاد فرهنگی آن، تدوین نقشه با توجه به شرایط زمانه، ارزشمندی سنت از نگاه امام، سیره عملی امام، تکیه بر قرآن و بهرهگیری از سنت حج، از جمله اقدامات فرهنگی امام حسن علیه اقدامات معاویه بود.
کانت الرساله النبویه فی شبه الجزیره العربیه بحد ذاتها تعتبر اکبر نهضه علمیه .هذه النهضه فی عصر الايمه الشیعه و حسب شروط المرحله الزمنیه تختلف عن بعضها البعض. الامام الحسن7 تولی الامامه فی مرحله کان معاویه یتمتع باسناد من نظام الاستقراطی وکان لدیه کم هايل من الامکانات فیما کان یفکر فی تدمیر اصول ومبادي و القیم الاسلامیه.اما الامام و حسب الظروف الموجوده انتهج سیاسه تثبیت و السیطره علی الوضع والتی یمکن تفسیر قبوله للصلح ایضا فی هذا الاطار. معاویه بعد ابرام السلام مع الامام الحسن7 شن هجوما لتدمیر هذه النهضه. ومن مصادیق هذه الهجمه یمکن الاشاره الی محاوله القضاء علی موقع ال البیت، و تشجیع تزییف الاحادیث، و قتل اتباعهم. قام الامام7 فی اطار النهضه العلمیه، الی تولی امور مثل السلام مع معاویه، الاعتماد علی القران، واکتساب العلم، التعریف باهل البیت و الحج و استخدام هذه الفرصه للتعبیر عن الکراهیه للحکم الاموی.
تسعی هذه الدراسه للاجابه علی سوال: ماهی تصرفات الامام الحسن ضد سیاست معاویه المعادیه للدین؟ وردا علی سوال البحث تجدر الاشاره الی ان صلح الامام مع معاویه کانت لها ابعاد ثقافیه، رسم خطه حسب الظروف العصر، وقیمه السنه من وجهه نظر الامام، و حیاه الامام العملیه، الاعتماد علی القران واستخدام السنه فی الحج هی من جمله التصرفات الثقافیه للامام الحسن ضد تصرفات معاویه.
The Prophet’s mission in the Arabian Peninsula was itself the largest scientific movement that continued in the era of Shiite Imams according to the circumstances. Imam Hassan (AS) took over Imamate when Mu'awiyah, with the support of the aristocratic system, had wide possibilities and decided to destroy Islamic principles and values. According to the circumstances, the Imam (AS) pursued the policy of stabilization and control of the situation in terms of accepting peace. Concluding the peace treaty with Imam Hassan (AS), Mu'awiyah launched attacks to destroy this movement; he tried to eliminate the Ahl al-Bayt (AS), encourage forgers of hadith, and kill the followers of the Imams (AS). Regarding the scientific movement, the Imam (AS) undertook some actions such as concluding a peace treaty with Mu'awiyah, relying on the Holy Qur’an and gaining knowledge, introducing the Ahl al-Bayt (AS) and the Hajj, and using this opportunity to express hatred and disgust with the Umayyad ruling. This study seeks to answer the question that what Imam Hassan (AS) did against Mu'awiyah’s anti-religious policies? To answer this question, it should be bear in mind that the Imam’s peace treaty with Mu'awiyah and its cultural dimensions, planning according to the circumstances, the value of the tradition from the Imam’s point of view, the Imam’s practical life, relying on the Holy Qur’an, and using the Hajj tradition are among Imam Hassan’s cultural activities against Mu'awiyah’s actions.
خلاصه ماشینی:
فعالیت های فرهنگی امام حسن(علیه السلام) تلاشی در راستای خنثی سازی اقدامات معاویه نوع مقاله : از نگاهی دیگر نویسندگان مهرداد فلاحی فرد 1 مسعود بهرامیان 2 1 کارشناسی ارشد، آموزش و پرورش 2 دکترای تخصصی، دانشگاه پیام نور چکیده رسالت پیامبر در جزیرةالعرب، بزرگترین نهضت علمی بود.
امام7 در زمینه نهضت علمی، اقدام به اموری از قبیل صلح با معاویه، تکیه بر قرآن و علماندوزی، معرفی اهل بیت و حج و استفاده از این فرصت برای اظهار تنفر و انزجار از حکومت بنیامیه کردند.
کلیدواژهها امام حسن(علیه السلام) معاویه صلح قرآن حج اصل مقاله مقدمه تاریخنگاری سیاسی ـ نظامی، تاریخنگاری غالب تاریخ اسلام بوده و کمتر به نقش و خدمات علمی مسلمانان در پیشبرد فرهنگ و تمدن بشری توجه نموده است.
در این مقاله ضمن بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر امام حسن7 ،به اقدامات علمی و فرهنگی ایشان برای حفظ و بقای اسلام و همچنین گسترش آن پرداخته میشود.
مقدسی نیز آورده است که معاویه بر شیعه علی چشم دوخته بود که ایشان را هر کجا بیابد، به قتل برساند (مقدسی، 1417ق، ج6، ص5) نقطه اوج این تعرضات را میتوان در مسموم کردن خود امام حسن7 توسط معاویه مشاهده کرد.
ایشان میفرمایند: «ما تدری لعله فتنه لکم و متاع الی حین»؛ «چه میدانی و از کجا میدانی؛ شاید این یک آزمونی برای شماست و شاید یک متاع و بهرهای است برای معاویه تا زمانی محدود» (مجلسی، 1402ق، ج44، ص56) تحلیل شرایطی که امام حسن7 در آن قرار داشت و به صلح منجر شد، درسهایی مهم و حیاتی برای ماست.