چکیده:
در سالیان اخیر تغییراتی مهم در تدوین کتب درسی صورتگرفته و محتوای آنها بازنگری شدهاست. پژوهش حاضر هدف خود را بر بازنمایی عدالت جنسیتی در کتب درسی علوم تجربی پایه اول تا ششم ابتدایی (99-98) متمرکز کردهاست و به بررسی میزان توجه به عدالت جنسیتی به تفکیک هردو جنسیت براساس برابری تعداد تصاویر دارای دختر و پسر و نیز برابری تعداد دختران و پسران در مجموع تصاویر کتب علوم دوره ابتدایی، پرداخته است. روش پژوهش حاضر تحلیل محتوای توصیفی است. روش جمعآوری دادهها به صورت کمی بودهاست. جامعه آماری شامل تصاویر دارای دانشآموز در کتب مذکوراست. نمونه آماری برابر با جامعه آماری در نظر گرفتهشده است. ابزار پژوهش فرم تحلیل محتوای توصیفی تصاویر است. دادههای پژوهش حاکی از آن است که تصاویرکتب مذکور به طور تقریبا یکسان به جنسیت دختر و پسر پرداختهاست و تبعیض جنسیتی قابل توجهی مشاهده نشد. نتایج این پژوهش متفاوت از نتایج پیشینه است؛ بنابراین عدالت جنسیتی در کتب علوم تجربی شش پایه دوره ابتدایی در سال99-98 بیشتر رعایت شدهاست.
In recent years, significant changes have been made in compilation of textbooks and their contents have been reviewed. the present study focuses on the representation of gender justice in the textbooks of the first to sixth grade science textbooks (1398-99), and the amount of attention to gender justice has been studied on the basis of equality of the number of picturess with girls and boys and also the equality of girls and boys in total picturess of primary school science books. The method of the present study is descriptive content analysis. The method of data collection was quantitative. The statistical population includes pictures with students in the mentioned books. The statistical sample is considered equal to the statistical population. The research tool is a form of descriptive content analysis of picturess. The data of the research indicate that the pictures of the mentioned books deal with the gender of girls and boys almost equally and no significant gender discrimination was observed. The results of this study are different from the results of the background; therefore, gender justice has been observed more in the six-grade experimental science textbooks in elementary school in 1398-99.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر هدف خود را بر بازنمایی عدالت جنسیتی در کتب درسی علوم تجربی پایه اول تا ششم ابتدایی (99-98) متمرکز کردهاست و به بررسی میزان توجه به عدالت جنسیتی به تفکیک هردو جنسیت براساس برابری تعداد تصاویر دارای دختر و پسر و نیز برابری تعداد دختران و پسران در مجموع تصاویر کتب علوم دوره ابتدایی، پرداخته است.
درس علوم تجربی از دروس اصلی و مهم دورهابتدایی است و محتوای این درس دو وظیفه مهم شناخت نیازهای فطری و شگفتیهای جهان خلقت و عظمت خالق و نیز آموزش دانش موردنیاز زندگی حال و آینده برعهده دارد، براین اساس کارشناسان گروه علوم تجربی دفتر تالیف کتابهای درسی (فلاح یخدانی، اخوات و ناظمی اردکانی، 1395) و نیز مربیان و برنامهریزان آموزشی وظیفه مهم و سنگینی در فرآیند تعلیم و تربیت، در جهت طراحی برنامههای تربیتی متناسب با نیازهای جامعه و اهداف آموزش و پرورش دارند (استاد حسنلو، فرجی خیاوی و شکراللهی، 1391).
باتوجه به اینکه برنامه درسی راهبرد و رهیافتی بدیهی در راستای مفهوم عدالت جنسیتی است، لازم است کتب درسی ابتدایی مانند کتاب علوم تجربی، بهعنوان یکی از مهمترین عناصر آموزش و پرورش که نقش مؤثری در شکلگیری شخصیت، نگرش، مهارت و رفتار اجتماعی دانشآموزان دارد، به لحاظ میزان توجه به عدالت جنسیتی براساس برابری تعداد تصاویر دارای دختر و پسر و نیز برابری تعداد دختران و پسران در مجموع تصاویر کتب علوم دوره ابتدایی، بررسی وتحلیل شود.