چکیده:
بُخل، از رذایل نفسانی است که در برابر جود و سخاوت قرار دارد و به معنای نگهداشتن نابجای داراییهای خود و منع از ادای حقوق آنهاست. امام حسن مجتبی7 در تعریف بخل فرمود: «الْبُخْلُ أَنْ یَرَى الرَّجُلُ مَا أَنْفَقَهُ تَلَفاً وَ مَا أَمْسَکَهُ شَرَفاً؛ بخل این است که فرد آنچه را انفاق کرده، تلف شده ببیند و آنچه را نگه میدارد، شرافت خود». آنچه بیش از هر چیز آدمی را در دام بخل گرفتار میکند، نگرانی و ترس از فقر در آینده است که علاقه به منافع خود نیز به آن دامن میزند. برای درمان بخل باید بیش از هر چیز، به سراغ ریشه اصلی آن رفت و چشمان تنگ بخیل را باز کرد تا ترس از فقر از وجودش بریزد و مشت بستهاش باز شود. در این مقاله مباحث معرفتی متعددی در زمینه بدی بخل، پیامدهای بخل، آثار سخاوت و درمان بخل بیان شده که همه در حکم نسخههای شفابخش قرآنی و حدیثی برای درمان آن است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله مباحث معرفتی متعددی در زمینه بدی بخل، پیامدهای بخل، آثار سخاوت و درمان بخل بیان شده که همه در حکم نسخههای شفابخش قرآنی و حدیثی برای درمان آن است.
امیرالمؤمنین درباره بخیل فرموده است: الشَّحِيحُ إِذَا شَحَّ مَنَعَ الزَّكَاةَ وَ الصَّدَقَةَ وَ صِلَةَ الرَّحِمِ وَ قِرَى الضَّيْفِ وَ النَّفَقَةَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ أَبْوَابَ الْبِرِّ وَ حَرَامٌ عَلَى الْجَنَّةِ أَنْ يَدْخُلَهَا شَحِيحٌ؛ بخیل هنگامی که بخل میورزد زکات [واجب] و صدقه [مستحب] و صلۀ رحم و میهماننوازی و انفاق در راه خدا و درهای نیکوکاری را منع میکند، و بر بهشت حرام است که بخیل به آن درآید.
ترس از فقر در اینجا، همان چیزی است که انسان را از انفاق باز میدارد و او را به بخل گرفتار میکند.
شیطان آدمی را به شیوههای مختلفی مانند عجله نکردن در انفاق یا احتیاج خود، وسوسه میکند تا از انفاق پرهیز کند؛ چنانکه امام صادق فرموده است: «الصَّدَقَةُ بِالْيَدِ تَقِي مِيتَةَ السَّوْءِ وَ تَدْفَعُ سَبْعِينَ نَوْعاً مِنْ أَنْوَاعِ الْبَلَاءِ وَ تُفَكُّ عَنْ لُحِيِّ سَبْعِينَ شَيْطَاناً كُلُّهُمْ يَأْمُرُهُ أَنْ لَا يَفْعَلَ؛ صدقه دادن با دستِ خود، از مرگ بد پیشگیری و هفتاد نوع از انواع بلا را دفع میکند و از میان چانه هفتاد شیطان رها میشود که هر یک از آنها او را امر میکند که این کار را انجام ندهد».
اگر کسی از انفاق در راه طاعت خدا بخل بورزد، خداوند او را به انفاق آن مال در راه معصیت مبتلا میکند و آن شخص، هم مالش را از دست میدهد و هم شقاوتی را برای خود میخرد.