چکیده:
شعر کودک و نوجوان از جمله شعرهای مفهومی است که جهت آموزش و آگاهی مخاطبان در آن مضامین متنوع گنجانده شده است. از جملۀ این مضامین، عناصر فرهنگ عامّه است. در این مقاله سعی بر آن است تا به روش توصیفیـ تحلیلی، عناصر فرهنگ عامه، که شاعران حوزۀ کودک و نوجوان آن را به عنوان ابزاری برای اهداف تربیتی و اخلاقی و روشنگری آحاد جامعه به کار بردهاند، مورد بررسی و تبیین قرار گیرد. به همین منظور اشعار سه دهۀ اخیر بررسی و عناصر مطرح فرهنگی در این اشعار استخراج شده و اهداف مربوطه مورد تحلیل قرار گرفت. دادههای پژوهش نشان میدهد که شاعران حوزۀ کودک و نوجوان با کاربرد عناصر فرهنگ مردم علاوه بر ارائۀ تصویری از فرهنگ جامعۀ خود و آموزش مسائل فرهنگی، موجبات حفظ و صیانت فرهنگ و هویت ملی خویش را فراهم آوردهاند. آنها نقش هر دو عنصر فرهنگ عامّه (مادی و غیر مادی) را در شناخت و تداوم فرهنگ جامعه ضروری دانسته و با مؤلفههای فرهنگی، بسیاری از مبانی تربیتی، اخلاقی، روانشناسی و ... را خاطر نشان شدهاند. در واقع کاربرد عناصر فرهنگی توسط شاعران این حوزه رویکرد معرفتی و تربیتی دارد.
Child and adolescent poetry is a conceptual poem that includes various themes for educating and informing the audience. One of these themse is the elements of folklore .In this article, an attempt is made to study And be explained the important elements of folklore in a descriptive-analytical manner which poets in the field of children and adolescents have used it as a tool for educational and moral purposes and enlightenment of individuals in society.For this purpose, the poems of the last three decades were studied and prominent cultural elements in these poems were extracted and the relevant goals were analyzed. Research data show that the poets of the field of children and adolescents by consciously applying the elements of folklore (material and immaterial) in addition to presenting a clear picture of the culture of their community and teaching cultural issues, protect of their own culture and national identity. They considered the role of both constituent elements of folklore in recognizing and continuing the culture of society necessary And with cultural components, many educational, moral, social, psychological, etc. principles have been mentioned. In fact, the use of cultural elements by the poets of this field has an epistemological and educational approach
خلاصه ماشینی:
تفکر و کودک، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دوفصلنامة علمی (مقالۀ علمی ـ پژوهشی)، سال یازدهم، شمارة اول، بهار و تابستان 1399، 147 – 164 تحلیل شگردهای وانمودگی و بیمرزی در تفکر کودکان با نگاهی به داستانهای کودکانة احمدرضا احمدی فاطمه کاسی صدیقه علیپور چکیده واژة پسامدرن وارد رشتههای گوناگون علوم انسانی همچون جامعهشناسی، روانشناسی، و فلسفه شده است.
ازآنجاکه ادبیات دارای برخی اهداف فرهنگی و اجتماعی مؤثر است و بهخصوص در پرورش عاطفی و فکری نقش زیادی دارد (کاتبی 1356: 111)، این مقاله تلاش میکند تا عناصر فرهنگ مردم در اشعار کودک و نوجوان سه دهۀ اخیر و علت استفادۀ شاعران از این عناصر را بررسی کند.
استفاده کردهاند، چنانکه با بیان برخی از عناصر معنوی چون جشنها و رسوم، علاوهبر شناساندن بخشی از مبانی هویت ملی، موجبات حفظ و صیانت فرهنگ و هویت ملی خویش را فراهم آوردهاند و به تحکیم روابط خویشاوندی و خانوادگی نیز تأکید کردهاند یا هدفشان از کاربرد چیستان و لالاییها آموزش، سرگرمی، رشد عواطف و هیجانات، پرورش ذهنی مخاطب، و شکلگیری شخصیت اجتماعی وی بوده است.
ضرورت و اهمیت این پژوهش در آن است که مطالعۀ این موارد، ضمن نمایانکردن نقش شاعران و اهدافشان از کاربرد عناصر فرهنگی و همچنین کارکرد معرفتی و تربیتی این عناصر، موجب میشود زوایای تاریک فرهنگ مردم در اشعار کودک و نوجوان نیز روشن و بعدها برای آموزش استفاده شود.
این درحالی است که شاعران با بیان هر یک از این مضامین علاوهبر توجه به عناصر فرهنگی و حفظ آنها از دیگر اهداف خود چون رشد عواطف کودک و آموزش وی غافل نبودهاند.