چکیده:
لا تتجلّی ملامح الإیجابیات والسلبیات علی کلّ کتاب مدرسی فی تعلیم اللغات الأجنبیة إلّا من خلال تقویمه وتحلیل العناصر المتضمّنة فیه. عالجت هذه الدراسة کتاب العربیة للصفّ الثانی عشر للمرحلة الثانویة الثانیة فی فرع الآداب والعلوم الإنسانیة بالمدارس الإیرانیة وفق معاییر جودة الکتب المدرسیة واُستُخدمت استبانة توملینسون (2003) والتی تضمّ ثلاثین فقرة موزّعة علی ستّة مؤشّرات، باعتبارها أداةً للدراسة والتقویم عبر توزیعها علی عیّنة البحث المتکوّنة من 50 معلّماً ومعلّمةً بمدینة شیراز؛ فاعتمدت الدراسة علی المنهج الوصفی-المسحی فیما یخصّ باستخراج تقدیرات العیّنة ،ثمّ تمّ تحلیل البیانات وفقاً لها. دلّت النتائج علی أنّ هذا الکتاب یتمتّع بجاذبیة مطلوبة من حیث تصمیم الغلاف ونوع الخط والصّور المعروضة فی طیّاته، وثمّة تنوّع فی عرض المحتویات ممّا یلائم أهداف المقرّر الدراسی، کما تکون وحدات الکتاب علی انسجام تامّ بعضها مع البعض، إلّا أنّها لا تساعد الطلاب علی إنماء المهارات اللغویة الأربع لدیهم، وبالتالی لا یساعد فی تنمیة مستوی الثقة بالنفس لدیهم علی المستوی الجیّد والمنشود.
محاسـن و معایـب هـر کتـاب درسـی در زمینـۀ آمـوزش زبان هـای خارجـی ، تنهـا از گـذر ارزیابـی و تحلیــل عناصــر و محتــوای آنهــا آشــکار می شــود. در پژوهــش حاضــر بــا اســتفاده از ســیاهۀ تاملینســون (٢٠٠٣) بــه ارزیابــی کتــاب عربــی پایــۀ دوازدهــم مقطــع متوســطۀ دوم رشــتۀ ادبیــات و علــوم انســانی بــر اســاس معیارهــای ارزیابــی کیفیــت کتاب هــای درســی پرداختــه شــده اســت .
ایــن ســیاهه بــه عنــوان ابــزار پژوهــش شــامل ســی گویــه و شــش محــور اســت کــه در اختیــار نمونـۀ پژوهـش شـامل پنجـاه معلـم مـرد و زن شـاغل در شـهر شـیراز قـرار گرفـت . روش پژوهـش توصیفــی - پیمایشــی اســت و یافته هــای آمــاری بــر اســاس آن بررســی شــدند. نتایــج پژوهــش نشــان می دهــد ایــن کتــاب از نظــر طــرح جلــد، رســم الخط و تصاویــری کــه در خــلال آن ارائــه شـده و نیـز تنـوع در شـیوة ارائـه مطالـب ، از گیرایـی و مقبولیـت بالایـی برخـوردار اسـت . همچنیـن محتـوای کتـاب بـا اهـداف موردنظـر در سـرفصل آموزشـی تناسـب دارد. انسـجام کامـل و مطلوبـی میـان مباحـث دیـده می شـود؛ امـا در زمینـۀ کمـک بـه رشـد مهارت هـای چهارگانـه زبانـی و سـهم آنهــا در افزایــش اعتمادبه نفــس دانش آمــوزان ، چنــدان موفــق نبــوده اســت .
The advantages and disadvantages of each and every textbook, especially in the field of foreign language teaching, cannot be understood except only through the evaluation and analysis of their elements and the content. The present study, based on Tomlinson`s (2003) checklist, evaluates the 12th grade 2nd secondary school Arabic textbook based on textbook quality assessment criteria. This checklist, consisting of 30 items and 6 factors is selected as a research tool and is given to 50 male and female teachers in Shiraz. This article is descriptive-analytical and the process of surveying the statistical community as to getting the results is based on this research method. The results of this study indicated the high acceptance and liveliness of this book due to its cover page, the form of writing, the pictures presented in, as well as the diversity in presenting the contents. Moreover, the contents of this book are in line with the objectives of the educational headings. Besides, there is complete and desirable coherence between the topics. However, it has not been successful in helping students improve their four language skills and their self-confidence.