چکیده:
نظام تربیت اسلامی، بر مبنای صراط مستقیم و راهنمای راه، هدایت الهی و آگاهیبخشی نسبت به مقصد و هدف نهایی و عوامل بازدارنده از هدف نهایی، طراحی شده است. در این راستا، بحث ولایت ولی خدا، به عنوان راهنمای راه و به عنوان اسوه و الگوی عملی و پیشرو راه، اهمیت بسیاری دارد. چه اینکه سعادت و کمال و لذت و عزت انسان در جوار قرب الهی است و بدون شناخت ولیّ خدا و پذیرش ولایت او نمیتوان راه رسیدن به خدا را کشف کرد. در صورت عدم شناخت حقیقت ولایت و عدم علم به جایگاه آن در تربیت انسان، رکن مهمی از ارکان تربیت نادیده گرفته میشود. روش پژوهش، بررسی تحلیلی معارف عقلی و نقلی در جهت کشف حقیقت ولایت و جایگاه آن در تربیت انسان است. لزوم تمسک به ولایت معصوم برای رسیدن به هدف متعالی، بیانگر اهمیت و جایگاه ولایت است و البته در شرایط غیبت یا عدم دسترسی به معصوم، نوبت میرسد به شبیهترین فرد به معصوم در علم و عمل. لذا ولایت خدا یعنی دنبالهروی از معصوم و دنبالهروی از کسی که دنبالهرو معصوم است و معصوم هم که مقصدش قرب الهی است پس طی این مسیر مقصدش خداست.
خلاصه ماشینی:
در روایت دیگری ابوحمزة ثمالی از امام باقر( روایت کرده است که فرمودند: «بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْحَجِّ وَ الصَّوْمِ وَ الْوَلَايَةِ وَ لَمْ تُنَادَ بِشَيْءٍ مَا نُودِيَ بِالْوَلَايَةِ وَ زَادَ فِيهَا عَبَّاسُبْنُ عَامِرٍ فَأَخَذَ النَّاسُ بِأَرْبَعٍ وَ تَرَكُوا هَذِهِ يَعْنِي الْوَلَايَةَ» (برقی، ۱۳۷۱، ج1، ص286)؛ بنای اسلام بر پنج پايه اساسى استوار شده نماز و زکات و حج و روزه و ولایت؛ و درباره هيچ چيز همچون ولايت خطاب نشده است و عباسبن عامر بر آن افزوده، مردم چهار تا را گرفتند و این را یعنی ولایت را ترک کردند.
ولايت در متون دينی در عبارت زیر از زیارت عاشورا، هدف غایی از ولایت، نزدیکی به خدا و راه نزدیکی به خدا، نزدیکی به اهلبیت پیامبر اکرم( و پیروی از آنها و پیروی از پیروان آنها بیان شده است: «أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ إِلَيْكُمْ بِمُوَالاتِكُمْ وَ مُوَالاةِ وَلِيِّكُمْ وَالْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِكُمْ» (طوسی، ۱۴۱۱ق، ج1، ص775)؛ به خداوند نزدیک میشوم سپس به شما نزدیک میشوم با دنبالهروی از شما و دنبالهروی از دنبالهرو شما و با برائت جستن از دشمنان شما.
همچنین در عبارت دیگر از زیارت عاشورا به نقش شناخت ولیّ اشاره شده که قدم اول در ولایت است: «فَأَسْأَلُ اللَّهَ الَّذِي أَكْرَمَنِي بِمَعْرِفَتِكُمْ وَ مَعْرِفَةِ أَوْلِيَائِكُمْ وَ رَزَقَنِي الْبَرَاءَةَ مِنْ أَعْدَائِكُمْ أَنْ يَجْعَلَنِي مَعَكُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ» (طوسی، ۱۴۱۱ق، ج2، ص775)؛ پس درخواست میکنم از خدا که مرا به معرفت شما و پیروان شما گرامی داشت، و بیزاری از دشمنان شما را نصیب من کرد، اینکه مرا در دنیا و آخرت با شما قرار دهد.