چکیده:
فراگفتمان نگرشی جدید در تحلیل کلام است که در آن نویسنده به طرق مختلف به منظور تعامل با مخاطب حضور خود را در متن نشان میدهد. در پژوهش حاضر به ارزیابی انواع نشانگرهای فراگفتمان تعاملی از قبیل: فراگفتمانهای یقیننما، خوداظهار، دخیلساز، نگرشنما و تردیدنما بر اساس انگارۀ هایلند و تس (2004) در سورههای واقعه، حشر و الرحمن پرداختهایم. دلیل انتخاب این سورهها علاوه بر مفاهیم ارزنده و شگرف آیات، تأکید فراوان روایات اسلامی به قرائت مستمر آنهاست که خود نشان دهندۀ اهمیت والای این سه سوره در قرآن است. نتایج بررسی فراگفتمانها در سورههای فوق که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده، نشان داده است که اولا ًطبقهبندی آیات این سه سوره فراتر از تقسیمبندی هایلند و تس (2004) است. ثانیاً تنها فراگفتمانهای یقیننما، خوداظهار، دخیلساز و نگرشنما با بسامدهای مختلف در سورهها مشاهده شدهاند، بطوریکه در سورۀ واقعه و الرحمن دخیلسازها و در سورۀ حشر، نگرشنماها از بسامد بالاتری برخوردار بودهاند. فراگفتمانهای تردیدنما در هیچ یک از سه سوره مشاهده نشدهاند که نشانگر اطمینان، یقین و راستی کلام قرآن نسبت به هر نوع متن نوشتاری دیگر است.
Metadiscourse is a recent theory in discourse analysis in which a writer reveals his presence through different ways in the text to interact with the readers. In this article, we investigated the interactional metadiscourse in Surahs of Quran; Al-waqi’ah, Al-hashr and Ar-rahman based on Hyland and Tse’s (2004) model who divided interactional metadiscourse into: boosters, self mentions, engagement markers, attitude markers and hedges. The selection of these surahs is based on the high emphasis on their continuous reading which shows the significant and prodigious meanings. The method of this research is qualitative and quantitative. The results showed that first, the classification of these verses is superior than the mentioned division. Second, among all metadiscourse markers only boosters, self mentions, engagement markers and attitude markers were observed with different frequencies, so that in Al-waqi’ah and Ar-rahman, the engagement markers and in Al-hashr, the attitude markers had the highest frequency. Hedges were not observed in the verses that indicates the assurance, certainty and accuracy of Quran’s verses in comparison with any other text.
خلاصه ماشینی:
در پـژوهش حاضـر بـه ارزيابي انواع نشانگرهاي فراگفتمان تعـاملي از قبيـل : فراگفتمانهـاي يقـين نمـا، خوداظهـار، دخيل ساز، نگرش نما و ترديدنما بر اسـاس انگـارة هايلنـد و تـس (٢٠٠٤) در سـوره هـاي واقعه ، حشر و الرحمن پرداخته ايم .
مقدمه و بيان مسئله واژة فراگفتمان (metadiscourse) نخستين بار توسط هريس (١٩٥٩ ,Harris) مطرح شد کـه بـه تلاشهاي نويسنده يا گوينده براي درک مخاطبان از متن گفتار مربوط ميشود.
در اين پژوهش به ارزيابي ابزارهاي زباني هايلنـد وتـس (٢٠٠٤) بـا عنـوان نشـانگرهاي فراگفتمان تعاملي در آيات سوره هاي واقعه ، حشر و الرحمن پرداخته ايم و به دنبال پاسـخ بـه پرسشهاي زير هستيم : ١.
بر اين اساس ميتوان نتيجـه گرفـت که از ميان انـواع نشـانگرهاي فراگفتمـان تعـاملي هايلنـد و تـس (٢٠٠٤) تنهـا نشـانگرهاي يقين نما، نگرش نما، دخيل ساز و خوداظهار در آيات سورة واقعـه مشـاهده شـده انـد کـه بـه ترتيب نشانگرهاي دخيل ساز با ٢٨ آيه (٤٤.
با توجه به آيات فوق ميتوان نتيجـه گرفـت کـه از ميـان انـواع نشـانگرهاي فراگفتمـان تعاملي هايلند و تس (٢٠٠٤) تنها نشانگرهاي يقين نمـا، نگـرش نمـا و دخيـل سـاز در آيـات سورة حشر مشاهده شده اند که به ترتيب نشانگرهاي نگرش نما با ١٧ آيه (٥١.
بر اين اساس از ميان انواع نشانگرهاي فراگفتمان تعاملي تنهـا نشـانگرهاي نگـرش نمـا و دخيل ساز در آيات سورة الرحمن مشاهده شده اند که نشانگرهاي دخيل ساز با ٣٧ آيـه (٧١%) از بيشترين و نگرش نما با ١٥ آيه (٢٩%) از کمترين فراواني برخوردار هستند.