چکیده:
میراث دینی، از مهمترین عناصر شعری شاعران برای بیان احساسات درونی و اندیشههایشان محسوب میشود؛ به گونهای که در شعر خویش با کلام وحی، رابطة بینامتنی برقرارکردهاند. یکی از شاعرانی که عبارات و معانی قرآنی، از اصلیترین دستمایههای هنری او محسوب میشود، حافظ است. در جستار پیش رو، با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی تطبیقی وجوه بینامتنی ژنت با نظریة بلاغت اسلامی در دیوان حافظ میپردازیم. بر این اساس، انواع بینامتنی آشکار ـ تعمّدی، پنهان ـ تعمّدی و ضمنی و وجوه تطبیقی آنها در بلاغت اسلامی، ازجمله تضمین، اشاره، حل و انتحال، تمثیل، ارسال المثل، اقتباس، عقد و تلمیح، در این اثر بررسی میشود. بررسی میزان استفاده از متون پیشین براساس نظریة ژنت و تطبیق آنها با نظریة بلاغت اسلامی، از اهداف این پژوهش به شمار میرود. براساس پژوهش حاضر، بیشترین گونة بینامتنی، بینامتنیت ضمنی و در تطبیق با بلاغت اسلامی، از گونة تلمیح است. پس از آن، بهترتیب بینامتنیت پنهان ـ تعمّدی، بیشترین فراوانی را دارد. خلاقیت شاعر در چگونگی به کار بردن متون پیشین و استفاده از عنصر بینامتنی و ایجاد پیوند بدیع و مبتکرانه بین متون پیشین و متن حاضر به شکل هنرمندانه، باعث جذب و اقناع مخاطب میشود.
Religious heritage is one of the most important poetry elements of poets in expressing inner feelings and their thoughts so that they have established an intertextual relationship in their poems with the word of revelation. One of the poets whose Qur'anic expressions and meanings are considered one of his most important sources of art is Hafez. In the present paper, based on the descriptive-analytical method, the comparative study of the intertextual aspects of the gene with the Islamic rhetorical theory in the Hafez Divan have been examined. Accordingly, the types of deliberate, implicit, implicit hidden intertexts and their comparative features in Islamic rhetoric, including guaranteeing, referring, solving, eliminating, paraphrasing, referring, adapting, concluding, and examining, are studied in this work. The purpose of this study is to study the use of the previous texts based on the theory of genes and their adaptation to Islamic rhetoric theory. Based on the present study, the most intertextitial, intermediate, and implicit interpolation in the Islamic language is Talmij. Thereafter, the most intentional inhumanity is the most frequent. The creativity of the author attracts and persuades the audience in how to use the earlier texts and the use of the intertextual element, and the creation of an ingenious link between the earlier texts and the present text, artistically.
خلاصه ماشینی:
بررسي تطبيقي انواع بينامتنيت ژنت با نظريۀ بلاغت اسلامي در شعر حافظ پروين مشايخ / سيدمحمود سيدصادقي / سيدجعفر حميدي چکيده ميراث ديني، از مهم ترين عناصر شـعري شـاعران بـراي بيـان احساسـات درونـي و انديشـه هايشـان محسوب ميشود؛ به گونه اي که در شعر خويش با کلام وحي، رابطۀ بينامتني برقرارکرده انـد.
صباغي نيز براساس اشتراکات گونۀ بينامتنيت ژنت با نظريۀ بلاغت اسلامي، آن ها را با هم تطبيق داده که در ادامه ، به بررسي اين نظريۀ تطبيقي در شعر حافظ و ارائه نمونه هاي آن ميپردازيم : ٤-١.
در ديوان حافظ ، ١٠٠ مورد از بينامتنيت ضمني استفاده شده است که در اين بين ، سه گونه بينامتني ژنت ، بيشترين فراواني را دارد.
هرچند براساس نظريۀ بلاغت اسلامي، بينامتنيت پنهان -تعمدي نوعي سرقت ادبي محسوب ميشود، در بسياري موارد، نويسنده ، متون پيشين را با ظرافت و هنرمندي به کار برده است که مخاطب از آن شگفت زده ميشود.
در بلاغت اسلامي، اين نوع بينامتنيت را با عنوان تضمين و گونه هاي فرعي آن تعريف کرده اند.
يس : ٧٨-٧٩ حاصل بررسي بالا نشان مي دهد که بينامتني آشکار-تعمدي در نظريۀ ژرار ژنت ، با تضمين و گونه هاي فرعي آن در بلاغت اسلامي، به صورت زير هم پوشاني دارد.
براساس تجزيه و تحليل ديوان حافظ بر مبناي نظريۀ ژرار ژنت و تطبيق آن با نظريۀ بلاغت اسلامي، اين نتيجه حاصل شد که بيشترين کاربرد از بين گونه هاي بينامتني ژنت در اثر مورد بررسي، بينامتنيت ضمني است .