چکیده:
تنوع و چندگونگی صدا و و اندیشه در شبکه مفهومی شعر شیعی در سه دهه اخیر، نکتهای قابل تامّل و تدبّر است. طوری که این شعر با تجربهی فضای دگرگونشده، هویّتی مدرنتر به خود گرفتهاست. در این پژوهش برای اولین بار نمودهای تطوّر و تمایز شعر آیینی در سه دههی اخیر بررسی و تحلیل میشود. سوال این پژوهش این است که چه شاخصهها و نمودهای مفهومی، باعث شکل گیری هویّت شعر شیعی امروز شدند و این تطوّر خود را در چه شکلهایی نشان میدهد؟ روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانهای پی گرفته شدهاست و تلاش شدهاست تا با واکاوی اشعار شیعی امروز نمودهای مدرنتر شدن این گونهی شعری را در حوزه مفهوم از دل متون موردنظر کشف و با ذکر شاهد مثال تبیین نماید.هدف از این پژوهش هم این است که هویت مدرن شعر شیعی امروز و جنبه های هنری آن را که برای جامعه علمی و دانشگاهی ناشناخته مانده است، معرفی و تبیین نماییم.یافته های پژوهش نشان می دهد شعر شیعی امروز موضع مند تر، عینی گرا و امیدآفرین تر شده است. به زندگی اجتماعی نزدیک تر، از بیان کلیشه ای گذشته دورتر و گفتمان انتظار در آن پررنگ تر شده است.
Variation and plurality of voice and thought in the conceptual network of the Shi’a poetry in the last three decades is a point that is worth being scrutinized. This type of poetry has breathed in a different atmosphere by experiencing an altered climate, taking on a more modern identity. In the present study, for the first time, the manifestations of evolution and distinction of ritual poetry in the last three decades have been investigated and analyzed. The research question is as follows: “What conceptual indices and manifestations have led to formation of the identity of today’s Shi’a poetry, and how does this evolution show itself?” The research method was of descriptive-analytical type using library sources. Here, we attempted to explore today’s Shi’a poems to extract the manifestations of modernization of this type of poetry in the sphere of conception from the related texts and explain them using examples. The study aims at introducing and explaining the modern identity of today’s Shi’a poetry and its artistic aspects, which are unknown for the scientific and academic community. The findings of the study show that today’s Shi’a poetry has become more thematic, more objective, and more promising. It has become closer to the social life and far from the stereotypic expression of the past; and the discourse of Waiting has become stronger in it.
خلاصه ماشینی:
شعری زنده، پرتپش و بااضطراب را میبینیم که خبر از اثر انگشت ذوق شاعر دارد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (سعادتمند، 1394، ص82) این یکی از نمونههایی است که انصافاً شاهکار شعر شیعی دهه نود به حساب میآید و کولهباری از تصاویر و واژگان جهان زیستی انسان امروزی را که در همین کشور زندگی میکند، به همراه دارد.
این را باید بپذیریم که واقعاً برخی از اشعار شیعی، هیچ سطحی از اعتقادات را تبیین نمیکنند؛ اما بسیاری از قطعات شعری نیز به دلیل آمیزش با تلقیهای زنده امروزی از تشیع، در سطوح بالایی از معرفت و رسالت ایستادهاند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (قزوه، 1393، ص56) موضع نداشتن متأسفانه در بسیاری از اشعار شیعی گذشته مشاهده میشود؛ اشعاری که سطوح مختلف دینی مثلاً سطح امامت را درک نکرده و فقط جنبه تقدس آن، شاعر را برآن داشته تا احساسات خویش را بهدست قلم بسپارد.
در این زمینه میتوان چند نکته را بیان کرد: اول اینکه شعر انتظار نیز در یک بستر کاملاً صمیمی و عاطفی بیان شده است و شاعران برای خلق مضامین جدید به شدت به فضای عاطفی نزدیک شدهاند: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (شرافت، 1390، ص14) نوع دیگری که نشان از تطور شبکه مفهومی شعر آیینی دارد، شاخهای از شعر انتظار است که نگاه امیدوارانهای را به آینده پیش روی مخاطب میگذارد و او را از دنیای آلوده امروز، به آینده درخشان نوید میدهد.