چکیده:
هدف پژوهش حاضر بازخوانی تجربهی نهضت مبارزاتی امامین صادقین8و پیامدهای آن در شکوفایی تمدنی دورهی صدر اسلام است. سوال اصلی این است که چه رابطهای میان شکوفایی سیاسی و اجتماعی این مرحلهی تاریخی، با نهضت علمی امامین صادقین8وجود دارد؟ در پاسخ با استفاده از چارچوب نظری «چرخهی مدیریت دانش»، ابعاد علمی، فرهنگی و سیاسی این نهضت بررسی شده و با احصای شاخصهای هرکدام از ابعاد یادشده، نحوهی «تولید» و «توزیع» و «بهکارگیری» دانش مشخص خواهد گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این نهضت جامع ضمن ایجاد یک فضای تعاملی میان سه عرصهی علم، فرهنگ و سیاست، در پیریزی رشد سیاسی همهجانبه برای شتاببخشی و جهتدهی به تاسیس تمدن اسلامی – در حد مقدورات تاریخی – نقش مهمی ایفا کرده است. اندیشهی سیاسی امامین صادقین8که در بعد «فرهنگی» بر پایهی «نظریهی امامت سیاسی» استوار بود، به توسعهی کلام سیاسی شیعه دامن زد. ایشان در بعد سیاسی، علاوهبر ویژگیهای حاکم، به جنبههای حکمرانی و نظام سیاسی نیز توجه داشتند.
The purpose of this study is to read out the experience of the Imam Sadeghin (AS) movement and its consequences in the civilization development in the early Islamic period. The main question is what is the relationship between the political and social prosperity of this historical stage and the scientific movement of Imam Sadeghin (AS)? In response, using the theoretical framework of the "knowledge management cycle", the scientific, cultural and political dimensions of this movement are examined and by enumerating the characteristics of each given dimension, the method of "production", "distribution" and "application" of knowledge will be determined. The results of the research indicate that this comprehensive movement, while creating an interactive atmosphere between the three fields of science, culture and politics, has played an important role in paving the way for comprehensive political growth to accelerate and direct the establishment of Islamic civilization. The political thought of Imam Sadeghin (AS), which was based on the "theory of political Imamate" in the "cultural" dimension, provoked the development of Shiite political theology. In the political dimension, in addition to the ruling characteristics, he also paid attention to the aspects of governance and the political system.
خلاصه ماشینی:
از آن جاييکه اين تحول مقارن با ايام حيـات امامين صادقين بوده و اين دو امام همام به بنيان گـذاري نهضـت علمـي اسـلامي در صدر اسلام اشتهار دارند، اين سوال مطرح ميشود که چه رابطه اي ميان شکوفايي سياسي و اجتماعي اين مرحله ي تاريخي، با نهضت علمي امـامين صـادقين وجـود دارد؟ آيـا ميتوان ميان نحوه ي «توليد» و «توزيع » و «به کارگيري» دانش در اين نهضت ، با شکوفايي سياسي و اجتماعي ظاهرشده در اين دوره ، نسبت معناداري را پيدا کرد؟ متاسفانه بيتـوجهي به وجوه ي سياسي سيره ي امامين صادقين باعث شده است راهبرد جـامع ايشـان بـراي مديريت تحول اجتماعي اين دوره ، صرفا به يک حرکت عملي فروکاسته شود و وجوه سياسي اين نهضـت مخفـي بمانـد.
پيش از اين نيز تحقيقات ارزش مندي به بررسي وجوه مختلف نهضت علمي اسـلامي در دوره ي امامين صادقين پرداخته اند؛ از مهم ترين آن ها ميتوان به «پيشواي علـم و معرفت » (جندي، ١٣٨٢)، «ابعاد شخصـيت و زنـدگي امـام صـادق » (پاکـت چـي، ١٣٩١)، «حيات فکري سياسي امامان شيعه » (جعفريان ، ١٣٩٠)، «امام باقر، الگوي زندگي » (احمـدي، ١٣٨١) و « نخستين انديشـه هـاي شـيعي » (لالانـي، ١٣٨١) اشـاره کـرد.
ايـن آثـار عمـدتا تـک نگـاريهـايي هسـتند کـه بـه برخـي ابعـاد شخصـيتي و زنـدگي امـام بـاقر و امام صادق و نقل روايت هايي از اين دو امام همام پرداخته اند؛ اگرچـه گـزاره هـايي از انديشه هاي سياسي ايشان نيز در آن ها عرضه شده است .
در دهه هاي اخير دانشمندان اذعان داشته اند که رقابت هاي جهاني با محوريت «دانش » در حال تغييـر است ؛ اين امر در بسياري از کشورهاي دنيا موجب توجه به ايده ي مديريت زنجيره ي توليد دانش شده و جايگاه منابع انساني به مثابه توليدکنندگان دانش و سهم آن ها در غناي نظام علمي را حائز اهميت سـاخته اسـت (حسـيني، ١٩٨٥م و هودبـوي، ١٩٩٠م ، ص .