چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی تحولات عربستان و تغییر رویه حاکمان سعودی درپی قیام جهیمان العتیبی و اشغال مسجدالحرام در 1979 میلادی با روش توصیفی- تحلیلی بود. فرضیه پژوهش این است که علت اصلی تغییر رفتار حاکمان سعودی قیام جهیمان العتیبی و زیر سوال رفتن مشروعیت حکومت آل سعود از سوی جریانی مذهبی آن هم به شکلی خاص و در زمانی حساس بود که سبب شد تا حکومت برای بازیابی خود به علمای تندرو امتیازهای زیادی بدهد و نیز رویکرد مصرفی شدن و غربگرایی خود را به تقیّد و پایبندی بیش از پیش به دین تغییر دهد. این امر منجر به افزایش افراطگرایی در گفتمان داخلی و بینالمللی سعودی و صدور افکار و همفکران جهیمان به خارج از عربستان شد.
The purpose of the present study is to survey the transformations in Saudi Arabia and the approach of Saudi rulers after the uprising of Juhayman al-Otaybi and the occupation of Masjid a-Haram in 1979. The method of study is descriptive analysis and the hypothesis is that the main reason of change in the performance of Saudi rulers was the uprising of Juhayman al-Otaybi posing a challenge to the legitimacy of Saudi government by a religious movement in a particular way and sensitive time such that it made the establishment give many credits to its extremist clergymen and change its consumerist and western approach to puritanical and conservative adherence to religion. This approach led to extremism in national and international Saudi dialogues and exporting the thoughts of Juhayman to outside Saudi Arabia.
خلاصه ماشینی:
فرضیه پژوهش این است که علت اصلی تغییر رفتار حاکمان سعودی قیام جهیمان العتیبی و زیر سوال رفتن مشروعیت حکومت آل سعود از سوی جریانی مذهبی آن هم به شکلی خاص و در زمانی حساس بود که سبب شد تا حکومت برای بازیابی خود به علمای تندرو امتیازهای زیادی بدهد و نیز رویکرد مصرفی شدن و غربگرایی خود را به تقیّد و پایبندی بیش از پیش به دین تغییر دهد.
از سوی دیگر، اشغال مسجدالحرام و هتک حرمت مقدسترین مسجد اسلامی که حمل سلاح به داخل آن حرام است، کشته شدن تعداد زیادی مسلمان، حمله نظامیان و تخریب دیوارهای مسجد و آوردن تانک و هلیکوپتر و شلیکهای بیوقفه به داخل مسجد و ادامه این وضع به مدت دو هفته، در کنار خفقان رسانهای که عربستان سعودی ایجاد کرده بود و شایعات مختلفی که درباره عاملان اشغال حرم وجود داشت، همگی جهان اسلام و بهویژه جامعه عربستان را با یک شوک بزرگ مواجه کرد.
فرضیه پژوهش حاضر این است که علت اصلی تغییر رفتار حاکمان سعودی قیام جهیمان العتیبی و زیر سوال رفتن مشروعیت حکومت آل سعود از سوی جریانی مذهبی آن هم به شکلی خاص و در زمانی حساس بود که سبب شد تا حکومت برای بازیابی خود به علمای تندرو امتیازهای زیادی بدهد و نیز رویکرد مصرفی شدن و غربگرایی خود را به تقید و پایبندی بیش از پیش به دین تغییر دهد.
در سال 2018، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان با اشاره به داستان اشغال حرم و تاثیر آن بر جامعه سعودی اظهار کرد: «تا قبل از 1979 ما نیز مانند دیگر کشورهای منطقه زندگی عادی داشتیم، زنان رانندگی میکردند و در کشور ما سینما وجود داشت»(BBC News, 2019).