چکیده:
بکارگیری مهمترین نظریه های روانشناختی در حوزه مطالعه و تحلیل افسانههای ایرانی، مطالعه موردی و تحلیل کیفی فیلمنامه اقتباسی از افسانه کهن ایرانی «یوشت فریان» با بهره گیری از دیدگاه های روانشناسانه، هدف این پژوهش است. در این مقاله، درصدد پاسخگویی به این سوالات هستیم: مهمترین ابعاد روانشناختی افسانه ها کدامند؟ در فیلمنامه اقتباسی افسانه ملی یوشت فریان، از دیدگاه روانشناختی، چه ظرفیت هایی برای استفاده مخاطبین، فیلمسازان و فیلمنامه نویسان (بمنظور اقتباس وجود) دارد؟ شیوه پژوهش مقاله توصیفی- تحلیلی است. اما یافته ها یا دستاوردهای پژوهشی آن مبتنی بر شیوه کتابخانه ای است. در مجموع، از منظر روانکاوی، محتوای افسانه ها به دغدغه های اجتناب ناپذیر انسانی می پردازد و مخاطب را در مسیر دست و پنجه نرم کردن با چالشها قرار داده و در چیرگی بر دشواریها یاری میدهد: نکته مهم تر اینکه حیات افسانههای ملی با ورود به قالبهای مختلف رسانهای همچنان تداوم پیدا می کند؛ ظرفیت های روانشناختی در فیلمنامه اقتباسی از افسانه یوشت فریان نشان میدهد که برخی از نمادها مانند آنیموس، حالت برون گرایانه آنیما، سایه و نقاب- که شاخصترین نمادها در اقتباس هستند.
The goal of this research is to determine how to apply the most important psychological theories in the field of Persian myth studies & analysis. This is followed by a case study and qualitative analysis of a screen adaptation of ancient Persian myth “Yosht Farian”, utilizing psychological attitudes. This article intends to answer these questions: What are the most important psychological dimensions of myths? What are the potentials of the adapted screenplay of “Yosht Farian” as a national myth for its audience, filmmakers & scriptwriters, in order to help them for adaptation from a psychological point of view? The methodology of this research is descriptive-analysis while applying library study as well. Collectively, from psychoanalysis view, the content of the myth speaks about human’s inevitable obsessions, and puts the audience in a path to tussle with challenges and gives assistance in overcoming the hardships: and of more importance-is the continuation & revival of national myth by entering into different media formats. Psychological potentials of adapted screenplay of “Yosht Farian” shows that some of the symbols like Animus-pretentious mode of Anima- mask & shadow, which are most indicative features in adaptation, are present in this text.
خلاصه ماشینی:
در مجموع ، از منظر روان کاوی ، محتوای افسانه ها به دغدغه های اجتناب ناپذیر انسانی می پردازد و مخاطب را در مسیر دست و پنجه نرم کردن با چالش ها قرار داده و در چیرگی بر دشواری ها یاری می دهد: نکته مهم تر اینکه حیات افسانه های ملی با ورود به قالب های مختلف رسانه ای همچنان تداوم پیدا می کند؛ ظرفیت های روان شناختی در فیلم نامه اقتباسی از افسانه یوشت فریان نشان می دهد که برخی از نمادها مانند آنیموس ، حالت برون گرایانه آنیما، سایه و نقاب - که شاخص ترین نمادها در اقتباس هستند.
یونگ نیز این مفهوم را مدنظر داشت ، اما ناهشیار را دارای دو بعد فردی و جمعی می دانست و بر الگوهای اولیه ای که به صورت ارثی و از نسل های گذشته به انسان منتقل می شود، قصۀ پریان :Fairy Tales / اسطوره :Myth / افسانه :Legend .
بنابراین پرداختن به ظرفیت های روان شناختی متن اصلی افسانۀ حاضر، ممکن است نتواند نگاه دقیقی برای فهم قابلیت های موجود درراستای به کارگیری در رسانه ارائه کند، اما پرداختن به فیلم نامه ای اقتباسی ، طولانی تر و با جزئیات بیشتر و متناسب با بافت اجتماعی ، فرهنگی و مقتضیات زمان ، امکان این مهم را به نحوی شایسته تر فراهم می آورد.
در این میان ، طرح فیلم نامۀ اقتباسی یوشت فریان به عنوان یادگاری کهن و پرمغز از ایران زمین ، حاوی ظرفیت های بالقوۀ فراوان از منظر روان شناسی فروید، یونگ و بتلهایم است .