چکیده:
قاعده احسان از قواعد فقهی حقوقی است که در ابواب مختلف فقه و مسائل گوناگون حقوقی مورد استفاده قرار میگیرد. این قاعده متضمن این حکم کلی است که: «هرگاه شخصی به قصد کمک و نیکوکاری در جهت دفع ضرر یا جلب منفعت غیر، اقدام کند و بر حسب اتفاق، عمل وی موجب ورود خسارت گردد، مسئول جبران خسارت نخواهد بود». از اینروی قاعده احسان همانند ید امانی بهعنوان یکی از مسقطات ضمان و مسئولیت مدنی مطرح شده است، البته درصورتیکه تفریط و تقصیر صورت نگرفته باشد. برای جلوگیری از ایجاد مسئولیت مدنی و سقوط ضمان قهری برای کسی که شرایط ضمان برای او فراهم شده باشد عواملی وجود دارد که از آنها به مسقطات ضمان قهری تعبیر میگردد. یکی از مسقطات ضمان قهری احسان است؛ بدینمعنا که هرگاه کسی به انگیزه خدمت و احسان به دیگران باعث ایجاد ضرر به آنها شود عمل او تعهدآور نیست، و از طرفی هم طبق قواعد اتلاف و تسبیب، هرگاه شخصی به صورت عمد یا غیر عمد، مستقیم یا غیر مستقیم باعث تلف شدن شی یا مالی شود، ضامن است. پرسش این است که در صورت تعارض بین قاعده احسان با قواعد اتلاف و تسبیب، کدام یک از این قواعد یاد شده در صدور حکم، نافذ است؟ این نوشتار با اتکا بر آراء دو فقیه امامیه، میر فتاح مراغهای و محقق داماد، با روش توصیفی و تحلیلی در پی ارائه پاسخی روشن به پرسش تحقیق خواهد بود. بهنظر میرسد چنانچه هیچگونه ترجیحی در بین نباشد هر دو دلیل از اعتبار ساقط گشته و تساقط پیش میآید.
Ihsan rule is one of the jurisprudential rules of law that is used in different chapters of jurisprudence and various legal issues.This rule includes the general rule that if a person acts with the intention of aiding and abetting in order to avoid harm or gain another’s benefit, and, incidentally, her action causes damage, she will not be liable for damages.Therefore, Ihsan’s rule, like Yad Amani rule, has been considered as one of the canceler of warranty of civil liability of course, if there is no Deviation and fault.
In order to prevent civil liability and forfeiture,
For someone who has been provided with a forcible guarantee, there are some factors that interpreted as cancelers of forcible guarantee. One of the cancelers of forcible guarantee Ihsan; This means that if someone causes harm to others for the sake of service and benevolence, his action is not obligatory. on the other hand, according to the rules of Itlaf and Tasbeeb, If a person intentionally or unintentionally, directly or indirectly, causes the loss of an object or property, he is the guarantor.
The research question is that: in case of conflict between Ihsan’s rule and the rules of Itlaf and Tasbeeb, which one of them is effective in issuing a verdict? This article is based on the opinions of two Imami jurists, Mir Fattah Maraghehiee and Mohaqeq Damad in a descriptive and analytical way, to provide a clear answer to the research question. The findings show that if there is no preference, both reasons will be invalidated.
خلاصه ماشینی:
این قاعده متضمن این حکم کلی است که: «هرگاه شخصی به قصد کمک و نیکوکاری در جهت دفع ضرر یا جلب منفعت غیر، اقدام کند و بر حسب اتفاق، عمل وی موجب ورود خسارت گردد، مسئول جبران خسارت نخواهد بود».
از اینروی قاعده احسان همانند ید امانی بهعنوان یکی از مسقطات ضمان و مسئولیت مدنی مطرح شده است، البته درصورتیکه تفریط و تقصیر صورت نگرفته باشد.
یکی از مسقطات ضمان قهری احسان است؛ بدینمعنا که هرگاه کسی به انگیزه خدمت و احسان به دیگران باعث ایجاد ضرر به آنها شود عمل او تعهدآور نیست، و از طرفی هم طبق قواعد اتلاف و تسبیب، هرگاه شخصی به صورت عمد یا غیر عمد، مستقیم یا غیر مستقیم باعث تلف شدن شی یا مالی شود، ضامن است.
مقدمه قاعده احسان از قواعد فقهی حقوقی است که در ابواب مختلف فقه و مسائل گوناگون حقوقی مورد استفاده قرار میگیرد و متضمن این حکم کلی است که: «هرگاه شخصی به قصد کمک و نیکوکاری در جهت دفع ضرر یا جلب منفعت غیر، اقدام کند و بر حسب اتفاق، عمل وی موجب ورود خسارت گردد، مسئول جبران خسارت نخواهد بود».
3. جمعبندی و نتیجهگیری قاعده احسان از قواعد فقهی-حقوقی است که در ابواب مختلف فقه و مسائل گوناگون حقوقی مورد استفاده قرار میگیرد و متضمن این حکم کلی است که: «هر گاه شخصی به قصد کمک و نیکوکاری در جهت دفع ضرر یا جلب منفعت غیر اقدام کند و بر حسب اتفاق عمل وی موجب ورود خسارت گردد، مسئول جبران خسارت نخواهد بود».