چکیده:
بر اساس بینش عرفانی انسان کامل آیینه تام و تمام خداوندی و مبین یک موجود کامل است که اراده شهود ذاتی، صفاتی و افعالی خداوند را جلوه گری میکند و در واقع تجلی اسما و صفات الهی است. از این روست که میتوان از انسان کامل به تعبیری به خداگونگی تمثیلی نام برد به این معنا و مفهوم که اگرچه او خدا نیست و شانیت و فعلیت رب العالمین را ندارد، ولی به سبب استخلاف الهی و خلیفه وِیژه بودن خداوند در جهان هستی دارای ویژگیها و برجستگیهای نابی است که به حق میتوان او را جانشین شایسته پروردگار عالم در جهان دید.
این مقاله بر این فرض استوار است که از منظرحضرت امام خمینی(س) میتوان یک خداگونگی تمثیلی برای انسان کامل در جهان استنباط و استخراج کرد که از مجرای آن انسان کامل میتواند در امور عالم دخل و تصرفی نماید. از این رو برای رسیدن به این موضوع در ابتدا لازم است که این مقوله به صورت اجمال از منظر عرفاو اندیشمندان عرفان اسلامی به بحث و بررسی گذارده شود و سپس به بیان و بررسی اندیشه امام خمینی (س) در این زمینه پرداخته شود.
According to the mystical attitude, a perfect man is the overall reflection of the Almighty and is an evidence for a perfect creature who manifests the willing of the inner, attributive, and active intuition of God, and in fact it manifests the divine attributes and qualities. That is why it implies that a perfect man is literally analogous to the divinity of God, in a sense and concept that though it is not God and lacks the dignity and power of God, due to the divine role as a substitution of God on earth, he possesses pure outstanding positions that makes him entitled to be called the decent substitution of God in the universe. This paper is based on the assumption that from Imam Khomeini’s standpoint, one can comprehend and extract an allegorical divinity for a perfect man in the world through which the perfect man can deal with the worldly affairs. Accordingly, to arrive at this point, it is necessary at first to have a discussion of the matter briefly from the standpoints of mystics and Islamic intellectuals and then present and explain Imam Khomeini’s thoughts respectively.
خلاصه ماشینی:
میتوان به دو صورت ضرورت وجود انسان کامل را در جهان هستی تبیین و توجیه کرد، در وجه اول این امر به ضرورت تحقق هدف نهایی آفرینش برمیگردد و در وجه دوم میتوان این گونه بیان داشت که از آنجایی که در عالم، تنها انسان کامل است که میتواند جلوهگاه خداوند باشد به تعبیرحضرت امام خمینی(س)، انسان کامل جانشین اعظم و واسطۀ فیوضات خداوندی به عالم و جهان هستی است در وجه سوم که مهمتر از تمام این موارد است، این است که حفظ نظام هستی در سایه و اعتبار وجود انسان کامل تحقق و تجلی مییابد، چرا که انسان کامل به سبب برخورداری از خلافت و ولایت خداوندی، با عالم و آدم معیت تام و تمامی داشته و دارد از این رو میتواند در همه جنبههای وجود سیر نموده و در جمیع حقایق تجلی یابد.
با توجه به این توضیحات میتوان چنین بیان کرد که خداگونگی تمثیلی انسان کامل که مورد تحقیق پژوهش این مقاله است، به این معناست که از آن جایی که انسان کامل مظهر اسم اعظم خداوند و در برگیرنده جميع اسما و صفات اوست که در دامنه جهان و آفاق گسترش یافته و فیض بی منتهای رب العالمین به آن وجود بخشیده است، پس میتوان به نوعی برای او شانیتی چون خدا گونگی تمثیلی در نظر گرفت که اگر چه نمیتواند تکیه بر جایگاه خداوند بزند ولی میتواند به اذن و اراده او در جهان هستی دخل و تصرف داشته باشد و خلیفه و نماینده او در این جهان و سایر جهانهای مربوطه باشد.