چکیده:
در جهان امروز، با پیشرفت علوم و فنون در زمینههای مختلف، مادیگرایی فزایندة انسانها و در مقابل، کمرنگ شدن جلوههای معنوی و فراوانی چالشهای تربیتی و اخلاقی در جوامع بشری، توجهی ویژه و بنیادین به علوم و مباحث تربیتی لازم به نظر میرسد. در این راستا با توجه به غنای مکتب اسلام در زمینة تربیتی، مطالعه و بررسی احادیث معصومین علیهم السّلام به عنوان انسانهای کامل و دریافت آموزهها و اصول تربیتی و نهادینهسازی آنها در افراد میتواند بسیار مفید و راهگشا باشد.
مطالعة حاضر میکوشد برخی اصول تربیتی را در کلام امام حسین علیه السّلام با محوریت اخلاق اسلامی، با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک کتابخانهای به ویژه کتب روایی، مورد مطالعه و تحقیق قرار دهد.
امام حسین علیه السّلام به عنوان اسوة اخلاق و تربیت، آینة تمامنمای زهد، آزادگی، صبر و مدارا، عزتمندی، صلة رحم، بخشندگی و کمک به افراد نیازمند، عدم تحمیل رای و خودکامگی بودهاند و با گفتار و رفتار خود، شیعیان و انسانهای آزاده را به رعایت این اصول و پایبندی به آنها سفارش مینمودند.
إن تقدم العلوم والفنون فی المجالات المختلفة والمادیة التی تأخذ فی الازدیاد الیوم من جانب و تضاؤل التجلیات الروحانیة فی المجمتعات الإنسانیة وکثرة التحدیات التربویة والأخلاقیة فیها من جانب آخر، جعل الاهتمام البالغ بدراسة العلوم والقضایا التربویة أمرا ضروریا. فی هذا الصدد نظرا لثراء مدرسة الإسلام فی الحقول التربویة، ستکون دراسة أحادیث الأئمة المعصومین علیهم السلام کأناس مثالیین أمرا مفیدا للغایة فی سبیل تلقی التعالیم التربویة ومبادئها منهم وکذلک تأسیسها بین الناس. یتطرق هذا المقال إلی دراسة بعض المبادئ التربویة فی کلام الإمام الحسین علیه السلام مع الترکیز علی الأخلاق الإسلامی و ذلک من خلال المنهج الوصفی التحلیلی مستخدما الوثائق والمصادر المکتبیة لاسیما الکتب الروائیة. إن الإمام الحسین علیه السلام کنموذج فی الأخلاق والتربیة، یعکس فضائل کالزهد، والحریة، والصبر والمصالحة، والعزة، وصلة الأرحام، والکرم، ومساعدة المحتاجین والفقراء، وعدم فرض الرأی والاستبداد بصورة کاملة. وقد أوصی قولا وعملا الشیعة والأحرار فی العالم إلی الالتزام بهذه المبادئ و الأصول.
Nowadays, as science and technology improve in various fields, materialism increases, and, vice versa, spirituality fades away, and training and moral challenges in human society abound, it seems quite necessary to cast especial institutional attention to studies and discussions on training. Therefore, regarding the richness of the religion of Islam in training, studying narrations of the Infallibles, as the perfect human beings, and gaining their teachings and training principles and establishment of them could be useful and inspiring enough for people. The present study tries to investigate some training principles in Imam Hussain’s words focusing on Islamic morality, taking descriptive-analytical method and using library documents, specifically narrational books. Imam Hussain (a.s.) being an example of morality and training, reflects a perfection of piety, patience and tolerance, glory, contact with relatives, generosity and helping the needy, free from selfishness and despotism and have ordered his followers and freemen to observe them.
خلاصه ماشینی:
علاوه بر این، با توجه به گستردگی دامنة اصول اخلاقی و مجال اندک مقاله برای پرداختن به همة آنها، در این تحقیق، به طور موردی برخی از اصول اخلاقی در کلام امام حسین( با استفاده از اسناد و مدارک کتابخانهای به روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده است.
البته در این زمینه مطالعات دیگری نیز انجام شده است که از جملة آنها میتوان به فرهنگ سخنان امام حسین(، تألیف محمد دشتی اشاره کرد که به صورت جامع و مستند، مجموعة احادیث امام( را در موضوعات مختلف جمعآوری نموده است.
اصول اخلاقی سید الشهدا( به عنوان عالیترین تجسم مکارم اخلاق و کمالات انسانی، یکی از شایستهترین مربیان بشریت به شمار میروند که سراسر عمر پرثمر ایشان درس آموز تشنگان تربیت و جویندگان هدایت است و از کلام ربانی و مرام رحمانی حضرت میتوان به اصول اخلاقی بسیاری دست یافت و با به کارگیری آنها در زندگی به سعادت جاودانه نایل شد.
با نگاهی اجمالی به تاریخ زندگانی امام حسین( درمییابیم که خود حضرت نیز در طول عمر مبارکشان با مشکلات و مصایب متعددی روبه رو بودند که تحمل هر کدام از آنها برای ایشان بسیار سخت و جانکاه بود هر چند که در برابر تمامی آنها چون کوهی استوار ایستادگی نمودند و حتی در دشوارترین شرایط، تسلیم اوامر حق تعالی بوده و لحظهای از یاد خدا غافل نشدند.
خلاصه و جمعبندی امام حسین( یکی از شایستهترین و کارآمدترین مربیان انسانساز در مکتب وحی است که از کلام و مرام رحمانی ایشان میتوان به اصول تربیتی بسیاری دست یافت، از جمله اصل زهد و رهایی از تعلقات و اسارت دنیا.