چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی کتاب های درسی علوم تجربی دوره ابتدایی از نظر میزان توجه به مولفه های اخلاق زیستی صورت گرفته است. روش تحقیق در این کار پژوهشی تحلیل محتوا می باشد. جامعه ونمونۀ آماری در این پژوهش کتب علوم سال اول تا ششم پایه ابتدائی که تمامی محتوای کتاب ها شامل: نوشته ها، تصاویر، پرسش ها، تکالیف و آزمایش ها مورد بررسی قرار گرفته است. جدول تحلیل محتوا با استفاده از مولفه های اخلاق زیستی بر اساس 4 اصل بنیادین شامل اصل عدالت ، اصل رضایت ، اصل زیانبار نبودن (لاضرر) و اصل استقلال فردی با توجه به حفظ حریم شخصی، منزلت فردی و اجتماعی و حاکمیت تنظیم گردید. نتایج این تحقیق بیانگر این است که از مجموع 4475 گزاره های قابل تحلیل 648 گزاره (15%) به اصل اصول بنیادین اخلاق زیستی اشاره شده است. اصل عدالت با 220 گزاره (9/4%) ، اصل رضایت با 218 گزاره (8/4%)، اصل لاضرر با 210 گزاره (7/4%) و اصل حفظ حریم شخصی، منزلت فردی و اجتماعی و حاکمیت با 12 گزاره (2/0%) مطرح گردیده است. همچنین نتایج نشان می دهد که در تدوین کتب از نظر پیوستگی محتوایی انسجام لازم وجود ندارد و در بعضی از سالهای تحصیلی یک یا چند مولفه اخلاق زیستی مورد توجه قرار نگرفته است. و در رابطه با چگونگی ارائه مفاهیم در سال های مختلف تحصیلی در قالب متن، تصویر و پرسش نیز دقت لازم وجود نداشته است.
The aim of this study was to review the textbooks of experimental sciences in elementary school in terms of attention to the components of bioethics. The research method in this research work is content analysis. Society and statistical sample In this research, science books for the first to sixth years of elementary school, in which all the contents of the books, including: writings, pictures, questions, assignments and experiments, have been examined. Content analysis table was prepared using bioethics components based on 4 basic principles including the principle of justice, the principle of satisfaction, the principle of non-harmlessness and the principle of individual independence with respect to privacy, personal and social status and sovereignty. The results of this study indicate that out of a total of 4475 analyzable propositions, 648 propositions (15%) refer to the basic principles of bioethics. The principle of justice with 220 propositions (4.9%), the principle of satisfaction with 218 propositions (4.8%), the principle of no harm with 210 propositions (4.7%) and the principle of privacy, personal and social dignity and sovereignty with 12 propositions (0.2%) has been raised. The results also show that there is no necessary coherence in compiling books in terms of content coherence and in some academic years one or more components of bioethics have not been considered. And in terms of how to present the concepts in different academic years in the form of text, images and questions, there has been no necessary care.
خلاصه ماشینی:
و درصدد پاسخ گويي به سوالات ذيل که هم راستاي اهداف خرد پژوهش حاضر است برآمده است : ١٤٨ فصلنامه علمي سال چهاردهم ، زمستان ٩٨ شماره ٤١ ١- مفاهيم و تعاريف و اصطلاحات مرتبط با اخلاق زيستي در کتب درسي علوم دوره ابتدائي کدامند؟ ٢- تأکيد کتب درسي علوم دوره شش ساله ابتدايي در مورد هر يک از مولفه ها و مصاديق اخلاق زيستي به چه ميزان است ؟ ٣- نحوه عرضه مفهوم مرتبط با اخلاق زيستي از لحاظ ارتباط عمودي و افقي در دروس علوم دوره ابتدايي چگونه است ؟ ٤- فراواني مفهوم مرتبط با اخلاق زيستي (متن ، تصاوير، پرسش ها) در محتواي کتب درسيِ علوم دوره ابتدايي چگونه است ؟ ٢- ادبيات پژوهش ١-٢-ادبيات تجربي تحقيقات و مطالعات فراواني در زمينه ابعاد حقوقي اصول اخلاق زيستي و يا همچنين جايگاه اخلاق زيستي از منظر ايدئولوژيهاي مختلف صورت گرفته است (لاريجاني و زاهدي، ١٣٨٥).
کتب درسي فارسي و علوم دورة ابتدايي در ارتباط با محيط زيست و حفاظت از آن مورد تحليل محتواي قرار گرفته فصلنامه علمي سال چهاردهم ، زمستان ٩٨ شماره ٤١ ١٤٩ است ، در اين پژوهش ها صرفاً به مفاهيم حفاظت از محيط زيست با تاکيد بر آلودگي- هاي زيست محيطي توجه شده است .
فصلنامه علمي سال چهاردهم ، زمستان ٩٨ شماره ٤١ ١٥٩ (جدول:٢) تجزيه و تحليل کلي دروس علوم تجربي دوره ابتدايي ١-٣-ب - فراواني مرتبط با مولفه ها: توجه به نوع مولفه ها و تاکيد آن در محتواي کتب از تفاوت زيادي برخوردار است .