چکیده:
همگرایی، تفاهم و همگامی مشترک جهان اسلام، وابسته به عوامل متعدد درونی و برونی بوده و هست. اصول همیشه مشترک بین مسلمانان، همانند: اصل بنیادی توحید، نبوت، وجود قرآن کریم، منافع بازار مشترک اقتصادی، سیطره ی دین اسلام در عصر ظهور و جهانی سازی، کنگره ی عظیم جهانی حج، فروعات دین چون نماز با اقسام متنوع، بیت المقدس به عنوان قبله ی اول مسلمین و مسئله ی حیاتی قدس در بین مسلمانان، از عوامل اصلی همگرایی در جهان اسلام است. شاید بتوان گفت که بیشتر عواملی که در همگرایی و بنیاد و بنیان های تقریب مذاهب اسلامی نقش دارد، به طورمستقیم و یاغیرمستقیم، ریشه در ابعاد گسترده و جهانی دین اسلام دارد. در شرایط کنونی، وظیفه ی مهم متفکّران اسلامی، عالمان و نخبگان مراکز مهم دینی و دانشگاهی شیعه و سنّی، و نیز احزاب و تشکّل های اسلامی جهان اسلام، آن است که با آسیب شناسی عوامل هم اندیشی بیش از هر چیز به امر تقویت و جهت دهی افکار عمومی ملّت های اسلامی به سمت عدالت طلبی، اسلام خواهی و وحدت امّت اسلامی بپردازند. در این نوشتار با برشمردن عوامل اساسی همگرایی هم چون؛ یکتاانگاری، دین و شریعت اسلام ناب، اصل وجود کتاب مقدس، شخصیت جهانی پیامبراسلام صلی الله علیه و آله و ابعاد گسترده سیره و سیرت حضرتش، کنگره جهانی حج، خلق مذاکره ومناظره های علمی میان اندیشمندان و متفکران فِرق ومذاهب اسلامی، جهت رفع یا کم کردن اختلافات در مسائل تشنج زا، سیره عملی وگفتار اهل بیت علیهم السلام به عنوان ثقل اصغر که هریک می تواند در جهت همگرایی، هم اندیشی وهمگامی مشترک جهان اسلام نقش تعیین کننده ای داشته باشند، به چگونگی دلالت این عوامل بر همگرایی نیز پرداخته شده است.
در ادامه ی بیان و تشریح هرعامل، تلاش شده پیشنهاد و راهکار کاربردی برای تقویت بیشتر آن عامل یا رفع موانع برسر راه آن بیان گردد. با توجه به اینکه بررسی ریشه ها و اسباب همگرایی ملازم با شناخت ریشه های واگرایی و تشنج زا در بین فرقه ها و مذاهب اسلامی است، از این رو در بخشی از این مقاله به بررسی مواردی از این قبیل، چون: عدم تکفیر و تفسیق خصوصا در مسئله ی مهم خلافت و جانشینی پس از نبی اکرم صلی الله علیه و آله اختصاص یافته است.
در پایان نگاهی بسیار کوتاه به آثار و نتایج همگرایی که خود مقاله ای مستقل می طلبد شده است.