چکیده:
تروریسم یکی از مهمترین چالشهای عدالت کیفری در عرصه داخلی و بینالمللی است. با افزایش جرایم تروریستی، برخی دولتها در راستای حمایت از شهروندان و حفظ اقتدار حاکمیت ملی و تأمین نظم و امنیت عمومی، اقدامات نوینی را اتخاذ نمودهاند. از این رو، تحولات گستردهای در نظام عدالت کیفری کشورهای مختلف شکل گرفته است. توجه به حالت خطرناک مرتکبان و پاسخهای سرکوبگر؛ جرمانگاریها را به سمت امنیتی شدن پیش برده است. از آنجا که پیشگیری به معنای خاص آن و جرمانگاریهای سنتی به تنهایی کارآمد نیستند، تکیه بر مفهوم خطر با منطق پیشدستانه، حاکی از پارادایم جدیدی در پیشگیری از بزهکاری تروریستی در قالب جرمانگاریهای نوین است. جرمانگاری پیشدستانه بیشتر ناظر بر رفتارهای مرتبط با تروریسم است و خودِ مرتکب و یا دیگری را در آستانه ارتکاب جرم تروریستی متوقف مینماید. بدینسان، قانونگذاران با ایجاد حالت فعال و آمادهباش در حقوق کیفری، یا قلمرو حقوق کیفری را عقبتر از شروع به جرم و یا تبانی میبَرند و یا با جرمانگاری جرایم مرتبط با جرم تروریستی یا اقدامات موقتیِ مداخلهای که برای «قبل از بروز تهدید» پیشبینی شدهاند، حقوق کیفری را تا حد ممکن و با هدف پیشدستی در مبارزه با تروریسم گسترش میدهند.
T errorism is one of the most important challenges of criminal justice in the domestic and international arena. With the increase in terrorist crimes, some governments have taken new measures to protect citizens and maintain the authority of national sovereignty and ensure public order and security. Hence, extensive changes have taken place in the criminal justice system of different countries. Paying attention to the dangerous state (dangerousness) of the perpetrators and repressive responses has led criminals to become more secure. Since prevention in its specific sense and traditional criminalizations (criminologies) are not effective lonely, relying on the concept of danger with preconceived (preemption, anticipation) notion implies a new paradigm in preventing terrorist delinquency in the form of new criminalizations. Premeditated (anticipated) criminality focuses on terrorism-related behaviors and stops the perpetrator himself or herself on the verge of committing a terrorist crime. Instead of waiting for those who seek to commit a terrorist crime to succeed, legislatures are expanding the scope of criminal law to bring the struggle to their knees. Thus, by creating an active and prepared state in criminal law, they either move the realm of criminal law beyond the attempt of a crime or collusion (conspiracy), or by criminalizing crimes related to a terrorist crime or temporary intervention measures, intended for “before the threat”, extend criminal law as far as possible with the aim of preemption (anticipation) in the fight against terrorism.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس، این پرسشها مطرح میشوند که در یک سیاست جنایی افتراقی در حوزه جرایم تروریستی، علاوه بر جرمانگاریهای معمول، جرمانگاری پیشدستانه چگونه خواهد بود؟ و جلوههای جرمانگاری پیشدستانه در زمینه تروریسم چه هستند؟ همچنین برای ارزیابی جرمانگاری پیشدستانه باید دید که راهبردهای پیشدستانۀ مبارزه با تروریسم، با فرایند سنتی دادرسی کیفری که شامل مراحل کشف جرم و جمعآوری ادله اثبات آن، تعقیب، تحقیقات مقدماتی، محکومیت و سپس مجازات است، ارتباط چندانی ندارند.
یک رفتار تروریستی از چه لحظهای تحت حکومت قانون جزایی قرار میگیرد؟ و تا چه حد رفتارهای مرتبط با جرایم تروریستی را میتوان ذیل عنوان این رفتار اصلی قرار داد و به اصطلاح تا چه حد میتوان حقوق کیفری را کِش داد؟ آنچه ضرورت انجام این پژوهش را توجیه میکند این است که تاکنون رویکردِ نوینِ جرمانگاریِ پیشدستانۀ اعمال تروریستی در مطالعات علوم جنایی کشور تا حدودی مغفول مانده است و به جز برخی پژوهشهایی که بیشتر، سایر حوزههای رویکرد پیشدستانه را بررسی نمودهاند، مطالعۀ جامعی از این نوع جرمانگاری صورت نگرفته است.
تأکید بر مفهوم و ماهیت اقدامات پیشدستانه، مانند بازداشتهای پیشدستانۀ افراد مظنون به جرایم تروریستی و مبانیِ توجیهیِ آن، محورهای این مقاله را تشکیل میدهند؛ در حالی که در پژوهش حاضر فقط به جرمانگاریهای پیشدستانه و جلوههای آن به عنوان رویکردِ نوینِ مقابله با تروریسم پرداخته شده و متون کیفری کشورهایی مانند ایران، فرانسه، انگلستان و برخی اسناد بینالمللی نیز در این راستا بررسی شده است.
دوم، ماهیت خطرناک و خشونتآمیز اعمال تروریستی و حالت خطرناک مرتکبان آن، نقش مؤثری در ورود مفهوم خطرناکی به فرایند جرمانگاری پیشدستانه داشته است و از همین روست که عدالت پیشدستانه در برخی موارد، جنبه اقدام تأمینیِ امنیتی یافته و حقوق کیفری نیز خشن شده است و مرتکب رفتارهای هیجانی میشود.