چکیده:
آموزههای اسلامی، «تابآوری» را ازجمله راههای مقابله با تعارضات، تضادها و مزاحمتهای همسایگی، در نظر گرفته است. این مضمون توسط مفاهیمی همچون «تغافل»، «تحمل آزار همسایه»، «مدارا» و «احسان در مقابل بدی» در متون اسلامی منعکس شده است. نوشتار حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی به این نتیجه رسید که تابآوری همسایگان در الگوی اسلامی، دارای مراتبی پلکانی است یعنی کیفیت تعامل با «همسایه بد» به شکل یک پیوستار (دارای مراتب)، به صورت خطی از نقطه «پایینترین مرتبه» (تحمل بدی و آزار) شروع و تا «بالاترین مرتبه» (احسان) امتداد مییابد و مرتبه میانی این الگو نیز با «مدارا» تصویر میگردد که با مواردی همچون چشمپوشی عفیفانه از لغزش و گناه همسایه، گذشت در مقابل ستم همسایه، بردباری در برابر رفتار جاهلانه همسایه و خودداری از آزاررسانی به همسایه، محقق خواهد شد. با این توضیح، تابآوری در ارتباطات همسایگی به شکلی فعال (به دور از انفعال)، با مقاومت در مقابل شرایط سخت و تلخ، آغاز شده و با سازگاری (کاهش اثرات حادثه) ادامه یافته و در نهایت با اثرگذاری بر همسایه و اصلاح وضعیت، به سرانجام خود خواهد رسید.
Islamic teachings consider "tolerance" as a way to deal with conflicts, contradictions and troubles in the neighborhood. In Islamic texts, this theme has been reflected through concepts such as "negligence", "tolerance of neighbor’s harassment", "lenience" and "benevolence against wrongdoings". Using the method of qualitative content analysis, this study concludes that the tolerance of neighbors in the Islamic model has hierarchical levels, i.e. the quality of interaction with "bad neighbors" has the form of a (hierarchical) continuum, starting linearly from the point of "lowest level" (tolerance of troubles and wrongdoings) and extending to the "highest level" (benevolence), and the middle level in this model is "tolerance", which includes such things as forgiveness of neighbor's sins and mistakes, forgiveness of neighbor's oppression, tolerance towards neighbor's ignorant behavior and refraining from harassing one’s neighbors. Tolerance in neighborhood relationships begins actively (away from passivity), with resistance against harsh conditions, continues with adaptation (reducing the effects of the confrontation) and eventually comes to an end by affecting the neighbor and improving the situation.
خلاصه ماشینی:
نوشتار حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی به این نتیجه رسید که تابآوری همسایگان در الگوی اسلامی، دارای مراتبی پلکانی است یعنی کیفیت تعامل با «همسایة بد» به شکل یک پیوستار (دارای مراتب)، به صورت خطی از نقطة «پایینترین مرتبه» (تحمل بدی و آزار) شروع و تا «بالاترین مرتبه» (احسان) امتداد مییابد و مرتبة میانی این الگو نیز با «مدارا» تصویر میگردد که با مواردی همچون چشمپوشی عفیفانه از لغزش و گناه همسایه، گذشت در مقابل ستم همسایه، بردباری در برابر رفتار جاهلانة همسایه و خودداری از آزاررسانی به همسایه، محقق خواهد شد.
با این توضیح، تابآوری در ارتباطات همسایگی به شکلی فعال (به دور از انفعال)، با مقاومت در مقابل شرایط سخت و تلخ، آغاز شده و با سازگاری (کاهش اثرات حادثه) ادامه یافته و در نهایت با اثرگذاری بر همسایه و اصلاح وضعیت، به سرانجام خود خواهد رسید.
ازاینرو نوشتار حاضر، نخستین تلاشی است که میکوشد با بررسی منابع اسلامی به روش تحلیل محتوای کیفیِ متعارف، به این سؤال اصلی پاسخ دهد که برای تابآوری در تعامل همسایگان با یکدیگر، چه الگویی را میتوان به کمک آموزههای قرآن و حدیث، ترسیم کرد؟ سؤالات فرعی نیز از این قرارند: 1.
اهميت تابآوری در ارتباطات همسايگی نتایج این تحقیق حاکی از آن است که تابآوری در ارتباطات همسایگی اسلامی بدین معناست که افراد در مقابل آزار و اذیت همسایگان خود، خویشتندار و شکیبا هستند و از اظهار خشم، انتقامگیری و آسیبرسانی به همسایه به شدت پرهیز میکنند؛ زیرا آزار دیدن از همسایگان بد را امری اجتنابناپذیر تلقی میکنند (ابنهمام اسكافي، 1404ق، ص32، ح10؛ دیلمی، 1412ق، ج1، ص195)؛ و نیز میدانند که اقدامات تلافیجویانه، پیامدهای ناگوار دنیوی و اخروی به همراه خواهد داشت.