چکیده:
قلعۀ گردکوه در حدود ۱۸ کیلومتری غرب شهر دامغان واقعشدهاست. اهمیت این دز-قلعه مربوط
به فعالیت اسماعیلیان در قرن پنجم تا هفتم هجری قمری است. کبوترخان گردکوه دیوار خشتوگلی
در قسمت شرق سطح قلعۀ است که به صورت لانه زنبوری خودنمایی میکند. دیواری خشتوگلی
در قسمت شرق سطح گردکوه آیا کبوترخانه بودهاست؟ یاآیا این سازه کاربیری دیگری داشتهاست؟
با توجه به بررسیهای میدانی انجام شده توسط نگارنده و مشاهده شباهت دیوارۀ خشتوگلی
مذکور با برجهای کبوترخانه این فرض حاصل شد که به احتمال فراوان این دی وار کیوترخان 2 قلعه
است. با پذیرفشن کیوترخانه بودن دیوارۀی خشتوگلی مذکوره این کبوترخانه در قلعۀ چه کاربری د
اشتهاست؟ با توجه به استفاده از کبوتر تابر برای ارسال پیام در قرون میانی؛ این قوض محتمل
است که کبوترخانه مذکور محل نگهداری کبوتران نامهبر بودهاست. و از طرفی فرضی دیگر حاکی
کبوترخانۀ گردکوه تنها کبوترخانۀ باقیماندۀ در قلاع شناختهشده کوهستانی ایران است.
The Gerdkuh castle is located 18 km west of the city of Damghan (in Semnan
Province; Iran). This Dezh-Castle is mainly known for its utilization by
Ismailian during the 5th to 7th centuries AH. Gerdkuh’s dovecote, which is
a brick-shaped muddy wall at its eastern side, showing off itself as a honeycomb.
The question arises is that whether the brick-shaped muddy wall at
the eastern side is a dovecote? or it has been designed for other purposes?
It is assumed that this wall is a dovecote, drawing on field surveys and the
similarity of this brick-shaped muddy wall with dovecote towers. The other
tip is to find its utilization in the castle upon affirming this assumption, and
for this, it is presumed that this dovecote has been utilized to keep carrier
pigeons and send letters, as it has been prevalent in the middle ages to
employ carrier pigeons to send messages during a long siege of the mountainous
castles. The other postulate is that this dovecote has been utilized
to store foods for the castle’s inhabitants. The Gerdkuh dovecote is the only
dovecote remained in well-known mountainous castles in Iran.
خلاصه ماشینی:
ديـوارة ي خشـت وگلي در قسـمت شـرق سـطح گردکـوه آيـا کبوترخانـه بوده اسـت ؟ يـا آيـا ايـن سـازه کاربـري ديگـري داشته اسـت ؟ بــا توجــه بــه بررســي هاي ميدانــي انجــام شــده توســط نگارنــده و مشــاهده شــباهت ديــوارة خشــت وگلي مذکـور بـا برج هـاي کبوترخانـه ، ايـن فـرض حاصـل شـد کـه بـه احتمـال فـراوان ايـن ديـوار کبوترخانـۀ قلعه اسـت .
پيتـر ويلـي نيـز در کتـاب آشـيانۀ عقــاب توصيفــات درخــوري را در مــورد بنــا و بررســي آثــار باقي مانــده بــر ســطح و پيرامــون قلعــۀ ارائــه کرده انــد کــه در خــور توجــه اســت ، او نيــز همچــون ســتوده و اعتمادالســلطنه بــه کبوترخانـه گردکـوه اشـاره اي نکرده اسـت و او تنهـا ديـوارة خشـت وگلي قسـمت شـرقي قلعـۀ را متعلــق بــه دوران پــس از اســماعيليه دانسته اســت ؛ و حتــي شــکل آن ديــوارة را وصــف نکرده اسـت .
بــا پذيرفتــن کبوترخانــه بــودن ديــوارة ي خشــت وگلي مذکــور، ايــن کبوترخانــه در قلعــۀ چــه کاربــري داشته اســت ؟ بــا توجــه بــه اســتفاده از کبوتــر نامه بــر در قــرون ميانــي و اهميــت آن در مواقــع محاصــرة قــلاع کوهســتاني ايــن فــرض محتمـل اسـت کـه در کبوترخانـه مذکـور بـراي ارسـال پيـام از کبوتـر نامه بـر اسـتفاده مي شـد و محــل نگهــداري آنــان بوده اســت و از طرفــي فرضــي ديگــر حاکــي از آن اســت کــه ايــن کبوترخانــه مي توانســت ، ديگــر منبــع غذايــي بــراي اهالــي قلعــه بوده باشــد.