چکیده:
یکی از انواع تقسیمبندی جرائم، تقسیمبندی از لحاظ اهمیت جرم ارتکابی و شدت مجازات میباشد. تعزیرات نوعی از مجازاتهای اسلامی است که از آغاز شکلگیری دین اسلام در کنار مجازات حدی بهوجود آمد، که از نظر اهمیت جرم و شدت مجازات دارای درجهبندی پایینتری نسبت به حدود است. تعزیرات منصوص یا معیّن شرعی، از جمله موضوعات محل بحث و اختلاف در فقه کیفر یا اسلام است. تعزیرات منصوص فاقد پیشینه در حقوق کیفری ایران است. مقنن جزایی ایران نخستین بار در قانون مجازات اسلامی 1392 بدون ارائه تعریفی از این نهاد و روشن ساختن مصادیق آنها، احکام خاصی را بر آن مترتب نموده و به نوعی با آنها معامله حد نموده است. منظور از تعزیرات منصوص شرعی، مجازاتهای خاص است که توسط شارع مقدس نوع و اندازه آن برای گناهان موجب تعزیر مقرر شده و در قانون ایران نیز برای بعضی جرایم موجب تعزیر آمده؛ نظیر: همجنسگرایی مردان، اقرار به زنا کمتر از چهار بار که بهترتیب در موارد 237 و 232 ق.م.ا آمده است. بر اساس تبصره 2 ماده 115 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، مجازاتهایی که در قالب تعزیرات منصوص شرعی هستند، مشمول برخورداری از امتیازات مهمی همچون مرور زمان کیفری، تعویق مجازات و تعلیق مجازات نخواهد بود
Among different classification of crimes, one type of classification is in terms of the importance of the committed crime and the severity of the punishment. Ta’zir[1] (discretionary punishment) as a type of Islamic punishment arose from the beginning of the formation of Islam along with hadd[2], which has a lower rating than hadd in terms of the importance of the crime and severity of the punishment. ta’zirat-e mansous-e shar’i[3] are among the controversial issues and disputes in the jurisprudence of punishment or Islamic fiqh. For the first time in the Islamic Penal Code of 1392, some specific rulings on ta’zirat-e mansous-e shar’i are assigned while no definition of this institution is provided, nor are their examples clarified. In other word, in assigning the punishments, they have been treated and seen as it has been done for hadd. Ta’zirat-e mansous-e shar’i are specific punishments for specific sins or crimes and the type and severity of the punishment for each crime is assigned and prescribed by the holy sharia. Accordingly, in Iranian law, some sins and crimes are punishable by ta'zir, such as male homosexuality, confession of adultery less than 4 times mentioned in items 237 and 232 of Islamic Penal Code, respectively. Pursuant to Note 2 of Article 115 of the Islamic Penal Code adopted in 1392, punishments that are in the form of ta’zirat-e mansous-e shar’i are not subject to important privileges such as lapse of time in criminal cases, deferral of punishment or sentence, and suspension of punishment.
[1]. In Islamic Law, it refers to punishment for offenses at the discretion of the judge (Qadi) or ruler of the state; ta’zir refers to punishments applied to the offenses for which no punishment is specified in the Qur'an or the Hadith.
[2]. it is an Arabic word meaning "borders, boundaries, limits”. In the religion of Islam, it refers to punishments that under Islamic law (sharia) are mandated and fixed by God; the punishments for the hadd offenses are fixed by the Qur'an or Hadith (i.e. "defined by God").
[3]the punishments for which there are related texts in Sharia; prescribed Sharia punishments
خلاصه ماشینی:
عنوان تعزیر منصوص شرعی بهکاررفته در قانون مجازات اسلامی باعث ایجاد سؤالاتی در ذهن میشود؛ از جمله اینکه: آیا موضوع تعزیرات منصوص شرعی همان تعزیر عام شرعی به مفهوم سابق است یا قسم خاصی را شامل میشود؟ اگر اینگونه است، تمایزات این قسم کدامند؟ توضیح اینکه تعزیر شرعی مجازاتهایی است که حاکم شرع در برابر تخلف از احکام و مقرراتی که مستقیماً از طرف شارع وضع گردیده به مجرمان تحمیل میکند؛ اما تعزیرات حکومتی مجازاتهایی است که حکومت در برابر سرپیچی از مقررات موضوعه از ناحیه خود بهمنظور سامان بخشیدن به نظم جامعه به خاطی تحمیل میکند.
به سه دلیل میتوان ثابت کرد که منظور قانونگذار آن دسته از مجازاتهای تعزیری است که در فقه دارای نوع و میزان مشخصی از مجازات است: دلیل اول اینکه بهرغم آنکه برخی از محرّمات شرعی در روایات، قابل تعزیر معرفی شدهاند، نظیر قذف غیرمسلمان توسط مسلمان یا قذف متقابل دو نفر که بهترتیب در تبصره 1 ماده 251 و تبصره ذیل ماده 261 منعکس شده، اما چون در روایات به میزان آنها اشاره و تصریح نشده، از طرف قوه مقننه بهمثابه تعزیرات منصوص شرعی با آنها برخورد نشده است.
دسته دوم «تعزیرات منصوص شرعی» که به تعزیراتی گفته میشود که در شرع مقدس اسلام، براي یک عمل معیّن، نوع و مقدار کیفر مشخص شده باشد؛ بنابراین مواردي که بهموجب روایات یا هر دلیل شرعی دیگر، بهطورکلی و مطلق براي عملی تعزیر مقرر شده، بدون آنکه نوع و مقدار آن معیّن شده باشد، «تعزیر منصوص شرعی» محسوب نشده و میتواند مشمول هر یک از انواع مرور زمان قرار گیرد.