چکیده:
«سرمایه اجتماعی» بهعنوان یکی از مفاهیم کاربردی و عمده در مکاتب جامعهشناسی جدید؛ از عوامل اساسی نیل به اهداف اجتماعی نیز محسوب میشود. نوشتار پیش رو قصد دارد تا با مشخص نمودن عناصر کمی و کیفی سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس، به بررسی و تأثیر آن بر تداوم انقلاب اسلامی ایران بپردازد. از اینرو موضوع عمده این نوشتار چگونگی کارکرد سرمایه اجتماعی و معنوی در دوران دفاع مقدس میباشد. فرض اصلی بر این است که دفاع مقدس به تأسی از فرهنگ عاشورایی اسلام به تولید سرمایه اجتماعی و معنوی بالایی پرداخته و بدین ترتیب موجبات مقاومت و بالندگی جامعه اسلامی ایران در برابر تمام قدرتهای استکباری جهان را فراهم نموده است. روش به کار گرفته شده در این تحقیق «توصیفی- تاریخی و تحلیلی» است؛ همچنین این نوشتار کوشیده است تا به کمک روش تحقیق اسنادی، ضمن مطالعه متون و آثار مربوط به دوران دفاع مقدس، با استفاده از تکنیک «سند پژوهی» به استخراج و تحلیل مصادیق پیروی از فرهنگ عاشورای حسینی (ع) و مفاهیم مرتبط با سرمایه اجتماعی و مؤلفههای آن، بپردازد. در این تحقیق مؤلفههای ساختاری، شناختی و ارتباطی سرمایه اجتماعی در زمان دفاع مقدس بهصورت جداگانه؛ شناسایی و مورد بررسی قرار گرفته است. در همین راستا مدلی از مهمترین مصادیق سرمایه اجتماعی و معنوی دفاع مقدس نیز ارائه شده است. محققان در پایان به این نتیجه رسیدهاند که دوران طلایی دفاع مقدس، با پیروی از مکتب حسینی (ع) به تولید، غنا بخشیدن و تقویت سرمایه اجتماعی –آن چنان که در اسلام موجود میباشد- پرداخته و این سرمایهها موجب مقاومت و پیروزی در زمان جنگ تحمیلی شده است. به نظر میرسد احیا و توسعه انقلاب اسلامی و همچنین بیداری ملل مسلمان دنیا در مسیر مبارزه با دشمنان، بدون رعایت مدل مذکور امکانپذیر نمیباشد.
Social asset" as one of the most important implications in the new sociology schools is considered as one of the key factors in achieving social goals. The present paper intends to investigate the influence of continuation of the Islamic Revolution by identifying the quantitative and qualitative elements of social asset during the sacred defense. Hence, the main subject of this paper is "how the social and spiritual asset is functioning during the sacred defense". The main hypothesis is that the sacred defense has been based on the culture of Ashura of Islam by generating high social and spiritual asset has caused the resistance and uplift of the Islamic society of Iran against all powers of the world. The method used in this research is "descriptive-historical and analytical'. This paper has also tried to extract the texts through the method of documentary research while studying texts and works related to the period of the sacred defense using the document research technique and analyzing instances of following the culture of Ashora of Hosseini (AS) and concepts related to social components. In this research, structural, cognitive and communicational components of social capital have been identified and investigated during the period of the sacred defense separately. In this regard, the model of the most important examples of the asset of society as to produce, enrich and strengthen the social asset, as it is in Islam, and that these resources have been created resistance and victory during the time of imposed war. It seems that the revival and development of the Islamic Revolution, as well as the awakening of the Muslim nations of the world, are not possible in the pass of fighting against enemies without observing the model.
خلاصه ماشینی:
روش به کار گرفته شده در اين تحقيق «توصيفي- تاريخي و تحليلي» است ؛ همچنين اين نوشتار کوشيده اسـت تـا بـه کمـک روش تحقيق اسنادي، ضمن مطالعه متون و آثار مربوط به دوران دفاع مقدس ، با اسـتفاده از تکنيـک «سـند پژوهـي» بـه استخراج و تحليل مصاديق پيروي از فرهنگ عاشوراي حسيني (ع ) و مفاهيم مرتبط بـا سـرمايه اجتمـاعي و مؤلفـه هـاي آن ، بپردازد.
(فصيحي، ٣:١٣٨٦) با ايـن توصــيف همــان طــور کــه مــا شــهدا و بســيجيان دوران دفــاع مقــدس را پيــروان واقعــي حضــرت سيدالشهداء(ع ) دانسته و اعتقاد بـه "بيمـه شـدن اسـلام توسـط خـون مطهـر سيدالشـهداء" داريـم ، معتقديم که آن ستارگان راه حق و حقيقت نيز راه آن حضرت را ادامـه داد و اسـلام را زنـده نگـه داشته اند؛ اما سؤال اساسي اينجاست که مهم ترين مصاديق سـرمايه هـاي اجتمـاعي و معنـوي ايشـان کدامند که باعث خلق اين چنين افتخارات و حماسه هاي جاوداني شده است ؟ ضرورت و اهميت پژوهش دغدغه محقق ، مهم ترين عاملي است که او را به حل مسئله اي موردنظر ميکشـاند.
(فصيحي، ٨٨:١٣٨٦) مصاديق سرمايه اجتماعي و معنوي دفاع مقدس با توجه به مؤلفه هاي مذکور، مهم ترين مصاديق سـرمايه هـاي اجتمـاعي و معنـوي دفـاع مقـدس را مي توان به شرح ذيل ارائه نمود: 76 ١- آگاهي و پيروي از مکتب عاشورا: حماسه حسيني (ع ) براي هميشـه در قلـب و خـاطره تاريخ جاودان مانده است .