چکیده:
دشت نیریز که در حدفاصل دو حوزه فرهنگی کرمان و فارس واقع است، محوطه های استقراری مهمی از دوران اسلامی را در خود جای داده است. اولین گام در شناخت این استقرارگاهها مطالعه داده های سفالی به دست آمده از بررسیهای سطحی با هدف گاهنگاری و مطالعه برهمکنش های منطقه ای و فرامنطقه ای این دشت بود. در نیل به این هدف، یافته های سفالی براساس شباهت های موجود در فرم، خمیره و تزیین/پوشش به شانزده گروه طبقه بندی و براساس نمونه های مشابه تاریخگذاری شدند. در نتیجه این تحقیق مشخص گردید که گروه های سفالی اوائل تا اواسط دوران اسلامی ارتباط زیادی را با تمدنهای شرق به خصوص سیرجان نشان می دهد؛ به ویژه آنکه سفال های گلابه ای و اسگرافیاتو چندرنگ شباهت زیادی با نمونه های به دست آمده از سیرجان دارد و شاید بتوان نیریز را به عنوان یکی از آخرین مناطق پراکنش سفال گلابه ای به سمت غرب محسوب داشت. همچنین سفال های تاریخگذاری شده قرن 11-9 هـ. نشاندهنده ارتباط فرهنگی این منطقه از فارس با مراکزی چون سمرقند و نیشابور است که تولیدات آنها تا جنوب آفریقا یافت می شود
The plain of Neyriz, which is located between the two cultural areas of Kerman and Fars, has an important settlement sites of Islamic era. The first step in recognizing these centers was the study of pottery data obtained from the surveys with the aim of chronology and studying the regional and transregional interactions of this plain. In pursuit of this goal, Potteries were classified into sixteen groups based on similarities in form, fabric and decoration/surface treatment, and were dated based on similar examples. As a result of this research, it became clear that the pottery groups from the early to the late Middle Ages had a great deal of connection with the east, especially Sirjan. In particular, Slip Painted and Sgrafiato potteries are similar to those obtained from Sirjan, and Neyriz could be considered as one of the last areas of the distribution of Slip Painted pottery to the west. Also potteries of the 9th-11th centuries indicate the cultural connections with Fars and other centers such as Samarqand and Neyshabur, whose products are found in southern Africa.
خلاصه ماشینی:
سفال با پوشش گلي اين گروه سفال از ٣١ محوطه شناسايي شده و شامل قطعاتي با خميره رسي و چرخساز هستند که پوششي گلي به رنگ قرمز، قهوه اي و سياه بر يک يا دو طرف آنها ديده ميشود.
سفال با نقش کنده ، افزوده و استامپي اين گروه از ٣٨ محوطه شناسايي شده و شامل قطعاتي با خميره رسي به رنگ نخودي (زرد کم رنگ ) است که در بيرون آنها تزيين به صورت نقش کنده و افزوده وجود دارد.
سفال گلابه اي اين گروه سفالي از ٩ محوطه شناسايي شده و شامل قطعاتي است که طرح هايي به رنگ سياه -قهوه اي برروي پوشش گلي روشن به کار رفته است .
Fig ,١٣٠-١١١ ,٧٣-٥٦ ,١٩٨٧:٥٢ ,Leatherby &Morgan ) قطعات سفال هاي اين گروه شبيه گروه b نقش سياه بر زمينه سفيد سفال هاي گلابه اي (SLIP-PAINTED WARES) محوطه غبيرا است و فهرواري براساس سفال ها و اطلاعات لايه نگاري اين سفال را به اواسط قرن چهارم هـ تا نيمه اول قرن پنجم تاريخگذاري ميکند .
اسگرافياتو تک رنگ سبز اين گروه سفالي از دو محوطه شناسايي شده و شامل قطعاتي با خميره رسي است که در زير لعاب سبز رنگ طرح هايي به صورت نقش کنده دارد.
٣سفال اسگرافياتو چند رنگ اين گروه سفالي از دو محوطه شناسايي شده و شامل قطعاتي است که در زير لعابي به رنگ سبز و قهوه اي طرح هايي به صورت نقش کنده دارد.
The Williamson Collection Project: Sasanian and Islamic survey ceramics from southern Iran.