چکیده:
در فرهنگ ایرانزمین، آیینها و جشنها، فعالیتهای نمادین، متعارف و مرسومی هستند که در اشکال، اهداف و زمانهای خاصی برگزار میشود. برخی از این آیینها، جشنها و مناسک مربوط به آنها در شاهنامه فردوسی بازتاب داده شدهاند که بیانگر قاعدهبندی فعالیتهای جمعی و آهنگ تکرار این فعالیتها است که جامعه و فرهنگ ایرانی خود را در آن بازتولید میکند. در این پژوهش به تحلیل کارکرد اجتماعی آیینهای پذیره مهمان یا مسافر، سوگواری، بارخواهی و جشنهای سده، نوروز و مهرگان همراه با تحلیل بنمایههای اسطورهای آنها میپردازیم. این پژوهش به شکل بنیادی، بر پایة مطالعات کتابخانهای و به روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. پس از تحلیل دادهها و یاری گرفتن از منابع گوناگون، میتوان گفت آیینها، جشنها و مناسک مربوط به آنها، به تثبیت جامعه و بهنوعی بازسازی اخلاقی مثبت کمک میکنند و کارکردی اجتماعی وحدتآفرین در جامعه دارند؛ بنابراین وجود جشنها و آیینها با انجام فعالیتهای نمادین، همواره سبب تقویت همبستگی، اتحاد مردم (در صورتهای آشکار و پنهان)، افزایش اقتدار و مشروعیت، بازتولید جامعه، هویت ایرانی و حفظ فرهنگ ایرانی میشود و به همین دلیل است که چنین آیینها و جشنهایی هر ساله انجام میشوند.
In Iranian culture, the land is a traditional, symbolic, traditional celebration of land, held in particular forms, purposes, and times. Some of these rituals, celebrations and rituals are reflected in Ferdowsi's Shahnameh, which illustrates the rules of community activity and the repetition of these activities in which he reproduces his Iranian society and culture. In this study, we analyze the social function of guest and traveler rituals, mourning, charity and centuries of celebration, Nowruz and Mehregan along with analyzing their mythical foundations. This research is fundamentally based on library studies and qualitative content analysis. After analyzing the data and assisting from various sources, it can be said that their rituals, celebrations and rituals contribute to community consolidation and to a positive ethical restructuring and have a socially unifying function in society; Therefore, the presence of festivals and rituals through symbolic activities always promotes solidarity, unity of the people (in open and hidden forms), increased authority and legitimacy, reproduction of society, Iranian identity and the preservation of Iranian culture, which is why such rituals and Celebrations are held every year.
خلاصه ماشینی:
پس از تحليل داده ها و ياريگرفتن از منابع گوناگون ، ميتوان گفت آيين ها، جشـن ها و مناسـک مربوط به آن ها، به تثبيت جامعه و به نوعي بازســازي اخلاقي مثبت کمک ميکنند و کارکردي اجتماعي وحـدت آفرين در جـامعـه دارـند؛ بنـابراين وجود جشــن هـا و آيين هـا ـبا انجـام فعـاليـت هـاي نمـادين ، همواره سـبب تقويت همبسـتگي، اتحاد مردم (در صـورت هاي آشـکار و پنهان )، افزايش اقتدار و مشـروعيت ، بازتوليد جامعه ، هويت ايراني و حفظ فرهنگ ايراني ميشــود و به همين دليل اســت که چنين آيين ها و جشن هايي هرساله انجام ميشوند.
سـؤالات پژوهش به شـرح زير اسـت : دلايل برگزاري و حفظ جشـن ها در فرهنگ ايراني و بازتاب آن در شـاهنامه چيسـت ؟ کارکرد اجتماعي آيين ها و جشن ها در شاهنامه چگونه است ؟ آيا اين کارکردها امروزه همچنان در جامعه باقي مانده است ؟ ١ـ١.
بازتوليد جامعه بيش از همه در مناسـک جمعي و عمومي انجام ميشـود؛ به همين دليل به مسـئلۀ عزاداري در شـاهنامه ميپردازيم تا جلوه هاي آشـکار و نهان کارکرد اجتماعي اين آيين را نشـان دهيم .
آنچه از شـرح آيين بارخواهي گذشـت ، نشـان ميدهد که اين آيين و مناسـک مربوط به آن ، در کارکردي آشـکار ســبب گردآمدن افراد جامعه در روزهاي خاص مانند جشــن نوروز و مهرگان به دورهم ميشــود و بدين گونه ايجاد وحدت ميکند تا مردم بتوانند شـاهد اجراي عدالت پادشـاه خود باشـند.
جشن مهرگان جشـن مهرگان نيز ازجمله جشـن هاي مهم ايران باسـتان اسـت که با آيين ها و مناسـک مربوط به آن ، نوعي وحدت در بين مردم آن روزگار ايجاد ميکرده اسـت .