چکیده:
وجوب دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر، نسبت به اندراس اصل دین، واجب مطلق است؛ ولی آیا نسبت به فروعات دینی، واجب مطلق است و یا مشروط؛ محل بحث و تامل است؛ و اگر مشروط است، آیا به طور کلی، مشروط به تاثیر در عاصی هست و یا نه؟ و سئوال آخر این که: آیا این وجوب، مشروط به علم آمر و یا احتمال آمر به تاثیر و یا عدم تاثیر است و یا خیر؟ بنا بر نظر غالب فقها، یکی از شروط وجوب امر به معروف، این است که آمر احتمال بدهد امرش در فرد عاصی تاثیر میگذارد؛ ما این اشتراط را قبول داریم و برای آن، ادله عقلی و نقلی داریم؛ ولی باید در تطبیق صغری دقت نمود. در مورد این اشتراط، سه قول وجود دارد: اشتراط مطلقا، عدم اشتراط مطلقا و اشتراط در مرتبه غیر قلبی. برخی فقهاء عدم احتمال تاثیر را مختص به صورت علم به عدم تاثیر میدانند و برخی شامل ظن به عدم تاثیر میدانند. قاعده اولیه در وجوب امر به معروف، در صورت شک در تحقق این شرط، عدم وجوب است. در صورت عدم تحقق این شرط، شاید امر به معروف از باب دیگری واجب شود.
خلاصه ماشینی:
بررسی صغروی و کبروی شرطیت احتمال تاثیر در وجوب امر به معروف سید محسن منافی 1 ( چکیده وجوب دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر، نسبت به اندراس اصل دین، واجب مطلق است؛ ولی آیا نسبت به فروعات دینی، واجب مطلق است و یا مشروط؛ محل بحث و تأمل است؛ و اگر مشروط است، آیا به طور کلی، مشروط به تأثیر در عاصی هست و یا نه؟ و سئوال آخر این که: آیا این وجوب، مشروط به علم آمر و یا احتمال آمر به تأثیر و یا عدم تأثیر است و یا خیر؟ بنا بر نظر غالب فقها، یکی از شروط وجوب امر به معروف، این است که آمِر احتمال بدهد امرش در فرد عاصی تأثیر میگذارد؛ ما این اشتراط را قبول داریم و برای آن، ادله عقلی و نقلی داریم؛ ولی باید در تطبیق صغری دقت نمود.
حکم امر و نهی در صورت عدم احتمال تأثیر اگر احتمال تأثیر داده نشد، در مورد حکم امر به معروف، میان فقهاء اختلاف است: وجوب از باب انطباق عناوین دیگر بعض معاصرین: «إذا أحرز عدم التأثير و لكن تترتّب على الامر أو النهي فائدة مهمة اخرى، أو كان السكوت موجباً لترتب مفسدة مهمة (كما إذا كان السكوت موجبا لهتك الدين و ضعف عقائد المسلمين، أو لزم من السكوت صيرورة المنكر معروفاً و المعروف منكراً، أو لزم من الامر سبزوارى، سید عبد الأعلى، مهذب الأحكام (للسبزواري)، ج15، ص 218.