چکیده:
توجه به «عیوب نفس(خود)» یکی از مفاهیم مهم در روایات است که بیشتر شارحان برداشتی صرفاً اخلاقی از آن ارائه دادهاند. میان دو مفهوم توجه به «عیوبِ نفس» در روایات و «سهم خود» نیکولز در اصلاح روابط همسران رابطه نزدیکی وجود دارد. پرسش اصلی تحقیق این است که نتایج حاصل از تطبیق دو مفهوم توجه به «عیوبِ نفس» در روایات و «سهم خود» نیکولز در اصلاح و بهبود روابط همسران کداماند؟ یافتههای تحقیق این است که این مفهوم غیر از اینکه دارای ارزش اخلاقی است، به عنوان یک اصل در تنظیم رفتارهای میان فردی زوجها نیز کاربرد دارد. از سویی دیگر، در آموزههای اسلامی، غیر از تبیین این مفهوم، راهکارهایی نیز برای تسهیل «توجه به سهم خود» بیان شده است که موجب افتراق نسبت به دیدگاه نیکولز است. روش گردآوری دادهها، مبتنی بر بررسی اسناد کتابخانهای و روش توصیفی- تحلیلی متون است.
Attention to “one’s faults” is one of the significant concepts in the traditions about which most of the commentators have suggested a merely moral understanding. There exists a close relation between the two concepts of attention to “one’s faults” in the traditions and Nichols’ “one's share” [theory] in rectifying the relations of the spouses. The main question of this study is “What are the results gained from comparing the two concepts of attention to “one's faults” in the traditions and Nichols' “one's share” [theory] in rectification and improvement of the spouses’ relations?” The findings of this study indicate that in addition to the fact that this concept has moral value, it is used as a principle in regulating the inter-personal behaviors of the spouses. On the other hand, other than explanation of this concept, there have been explained in Islamic teachings strategies to facilitate “attention to one’s share” which cause differentiation with Nichols’ viewpoint. The method of collecting information applied in this article is based on the study of library-oriented documents and the descriptive-analytical method of the texts.
خلاصه ماشینی:
پرسش اصلی تحقیق این است که نتایج حاصل از تطبیق دو مفهوم توجه به «عیوبِ نفس» در روایات و «سهم خود» نیکولز در اصلاح و بهبود روابط همسران کداماند؟ یافتههای تحقیق این است که این مفهوم غیر از اینکه دارای ارزش اخلاقی است، به عنوان یک اصل در تنظیم رفتارهای میان فردی زوجها نیز کاربرد دارد.
نگاه اندیشمندان اسلامی بر این است که از این روش، تنها یک برداشت اخلاقی ارائه دهند و آن را زمینهای برای رشد معنوی انسان معرفی نمایند و از این طریق مسیر کمال و رسیدن به قلههای تعالی را هموار نمایند؛ اما به نظر میرسد توجه به «عیوب نفس»، غیر از اینکه دارای ارزش اخلاقی است و در خودسازی کاربرد مؤثری دارد، میتواند به عنوان یک راهکار حل تعارض در روابط میان فردی، به ویژه ارتباط همسران مورد توجه قرار گیرد.
نتیجه، اینکه توجه به سهم خود در روابط میان فردی، کاری ساده و سهل نیست و تنها با توصیه و مهارتآموزی حل نخواهد شد و برای تثبیت این مهارت در وجود خود، ابتدا باید به معرفت و شناختی صحیح از سیستم نفسانی خود دست یافت و عدم تمایل انسان به عیوب نفس را ریشهیابی کرد و از راهکارهای درمانی مؤثر و متناسب با آن که در اخلاق اسلامی و متون دینی مورد اشاره قرار گرفته بهره برد، تا این رذیله نفسانی، اصلاح شده و در رفتار و روابط میان افراد، به ویژه همسران نمود پیدا کند.