چکیده:
شهر به عنوان اقامت گاه یک جانشین انسان» ظرف تمدنی محسوب میشود. قرآن به سه نوع اقامت گاه انسانی
در قالب مدینه» قریه و بادیه اشاره نموده است. در این میان واژه مدینه نسبت به قریه و مشتقات آن و بادیه که
محل سکونت بود» بسامد مثبت تری دارد؛ بدین ترتیب» مدینه در قرآن در برابر دو سکونت گاه حضری» قروی
و بدوی» قرار میگیرد. با توجه به بافت معیشتی نزول آیات» مدینه در برابر قریه و بادیه است. با بررسی بیشتر در
منابع روایی» در برخی روایات» واژه رستاق به اضداد شهرء اضافه میشود. این روایات که چندی پس از اتمام
فتوحات صادر شده» ناظر به معیشت روستایی متکی بر کشاورزی است که مانند آن» در جزیره العرب در زمان
نزول وحی وحود نداشته است؛ ازاین رو دربرابر روایاتی که ترغیب به شهرنشینی دارند.» مفهوم دیگری ساخته
می شود . این پژوهش سعی دارد با روش آماری توصیفی,» مفهوم مدینه و اضداد آن در قرآن و روایات را بررسی
نماید تا از آن طریق» تصویری از حسن و قبح سکونت گاه ها در اندیشه اسلامی در قرون اولیه ارائه گردد.
خلاصه ماشینی:
با بررسی بیشتر در منابع روایی، در برخی روایات، واژه رستاق به اضداد شهر، اضافه میشود، این روایات که چندی پس از اتمام فتوحات صادر شده، ناظر به معیشت روستایی متکی بر کشاورزی است که مانند آن، در جزیره العرب در زمان نزول وحی وجود نداشته است؛ ازاین رو، دربرابر روایاتی که ترغیب به شهرنشینی دارند، مفهوم دیگری ساخته می شود .
علی رغم نگاه وسیع مقاله فرجام، سلیمانی مقدم و چاوشی، به پیشینه تحقیق در مفهوم شناسی شهر به دقت دو مقاله قبلی عمل ننموده اما برای مسئله مورد بررسی خود هر سکونت گاه یک جانشین را به عنوان شهر بیان نموده و وجوه مثبت آنها را به عنوان عوامل مؤثر بر مفهوم اجتماعی برداشت نموده است، از این رو، مقاله حاضر با وجود بهره گیری از پژوهش های یاد شده، در روش تاریخی تغییر معنایی اضداد شهر با آنها، تفاوت داشته و بافت اجتماعی را مؤثر در این تغییر می داند.
( راغب اصفهانى، 1374،ج1: 506) بدا به معنا آغازین و ابتدایی است و این را می توان در برابر ثانوی قرار داد، زیرا در بادیه زندگی به صورت ابتدایی و بدوی جریان دارد، در حالی که در حالت حضری افراد در شهرها و روستا ها ساکن اند( فراهيدى، 1409،ج3: 102؛ ابن فارس،1404،ج1: 212) زندگی بدوی به سبب امکانات اندک جزیره العرب معیشت غالب عرب پیش از اسلام بود.