چکیده:
زبان مازندرانیِ امروز در ادامۀ زبان طبری از جمله زبان های ایران ی نو است که در گروه
قلمرو » . زبان های ایرانی شمال غربی رایج در حوزۀ جنوبی دریای کاسپین تقسیم بندی شده است
تاریخی این زبان با جغرافیایی کنونی آن تفاوت چشمگیری ندارد. چنان که نوی سندۀ حدودالعال م
حد خاوری زبان طبری را دیوار تمیشه می داند... [و] حدود باختر زبان طبری [هم] ظاهراً قدر ی
غربی تر از دامنۀ امروزین آن بوده و تا ملاط [لنگرود] که کیاییان گیلان بر آن فرمان می راندند
١٠ ). امروزه هم زبان مازندرا نی در حد جنو بی تا :١٣٨٨ ؛ برجیان ١ ) « دامن می گسترده است
منطقۀ باستانی قصران داخلی، دماوند، رودهن، بومهن و فیروزکوه دارای گوی شور است و زبان
مردمان مناطق الموت، ولاترو، سنگسر، شهمیرزاد، افتر، پرور و اطراف آن نیز از جنس ای ن زبان
می باشد.
این زبان با گسترۀ یاد شده اکنون نظام نوشتاری ندارد، ولی بنا به نظر غالب محقق ین «رسا یی و توانایی این زبان به حدی بوده که مرزبان نام هکه تاریخ اجتماعی شمال ایران است به ای ن زبان نوشته شده بود و سپس آن را به زبان فارسی ترجمه کردند »(٢١١ ستوده، ١٣٧٧) با این پیشینۀ :کتابت طولانی و ارزشمند متأسفانه فقط چند متن متأخرِ آن منتشر شده و بسی گفتار های نوشته
شده در شناخت منابع این زبان نیز تکرار مکررات است. حت یٰ فهرس تی یکپارچه و توص یفی از
تمامی آنچه تاکنون شناخته شده نیز در دست نیست تا درک کلی از آن حاصل شود.
با تمامی این کاستی ها مجموعه هایی از میراث ارزشمند و مکتوب زبان طبری به صورت نسخه
« الاِبانه » ١٣٨٨ ) و )« تفس یر کتاب لله » برگردان و البته الزاماً نه به این خاطر با نام های
١٣٨٩ ) به اهتمام عمادی حائری منتشر شدند که حائز اهمیت بسیاری است. نویسندۀ این نوشتار )
نیز بنا به اهمیت نسخه برگردان های یاد شده، اما هم راستا با آنها و برخی مقالات منتشره و به
با همان زبان و « کفایة فی علم اعراب » و نسخۀ نحوی « قرآن مغنیسا » خاطر آشنایی قبلی با نسخۀ
سنت کتابت نگاه موجز به این دو نسخه را در دستور کار خود قرار داد تا نمونه ای از لغات و
نثر این منابع در دست باشد.