چکیده:
در جریان هرگونه تصمیمگیری اعم از برنامهریزی، مدیریت، ارزیابی و یا کنترل چنانچه در طلب و جستجوی شرایطی مطلوب هستیم، باید در راستای ایجاد تعادلی منطقی و واقعبینانه بین مناطق به لحاظ برخورداری از امکانات و خدمات حرکت کنیم. گام اول در جهت چنین حرکتی شناخت وضع موجود و امکانات و محدودیتهای آن است. مسأله اساسی تحقیق این است که توزیع متعادلی از نظر امکانات بهداشتی و درمانی در سطح استان همدان برقرار نیست. روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و رویکرد حاکم بر آن کاربردی است. دادههای مورد نیاز با بهرهگیری از آمار مربوط به سالنامه آماری استان همدان در سال 1392 استخراج گردیده و جهت ارزیابی شهرستانهای استان از لحاظ برخورداری از خدمات بهداشتی– درمانی از 14 شاخص استفاده گردیده است. تحلیل دادهها با استفاده از تکنیک آنتروپیشانون و تاپسیس فازی (FTOPSIS) و با استفاده از نرمافزار SPSS صورت پذیرفته و به منظور ترسیم نقشهها از نرمافزار Arc GIS استفاده گردیده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن بود که پراکنش شاخصهای بهداشتی درمانی در پهنه استان همدان به صورت قطبی و ناموزون است و رابطهای منطقی بین سطح جمعیت و سطح توسعه بهداشتی درمانی برقرار نیست به گونهای که شهر همدان مرکز سیاسی اداری استان برخوردارترین شهر بوده و بقیه شهرستانهای استان در شرایط متوسط بالا و پایین و محروم قرار دارند. نتایج پژوهش ضرورت نگاهی عدالتمحور در عرصه برنامهریزی و توزیع خدمات به منظور ارائه خدمات با مطلوبیت بهتر و اقتصادی است.
During any decision including planning, management, evaluation and control, if we are seeking for a favorable condition, we should take steps through making a visionary and rational equilibrium between areas in terms of acquiring facilities and services. The first step alongside this movement is to recognize the current condition and facilities and its restrictions. The method and the approach used in this descriptive-analyzing research are practical. The required data were gathered using the statistics from the statistical book of Hamedan province in 1390 and 11 indicators were used to evaluate cities of the province in terms of acquiring health-treatment services. The data analysis was done using the Shannon Entropy technique, TOPSIS (FTOPSIS), as well as Excel and SPSS software. In order to draw maps, the Arc GIS software has been used. The obtained results indicated that the distribution of health indicators all over the Hamedan province is uneven and polar, and there is no rational connection between the population and the level of health development, so that the city of Hamedan, which is the administrative and political center of the province, is the most developed city and other cities of the province are in high, low, medium and deprived states. The results of the research reveals the necessity for a justice-based vision in planning and struggling for creating a more optimal spatial distribution of these services and indicators in the Hamedan province more than ever before.
خلاصه ماشینی:
سنجش و سطحبندي توسعه یافتگی شهرستانهاي استان همدان از لحاظ شاخ صهاي بهداشت و درمانی با استفاده از تاپسیس فازي( FTOPSIS) و Arc GIS تاریخ دریافت مقاله: 31/10/69 تاریخ پذیرش نهایی مقاله10/17: 96/ حسین غضنفرپور (دانشیار جغرافیا و برنام هریزي شهري دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران) حسین موس یزاده (دانشجوي دکتري، دانشگاه بوداپست مجارستان) مهدي خداداد (دانشجوي دکتري جغرافیا و برنام هریزي روستایی) چکیده در جریان هرگونه تصمیمگیري اعم از برنامهریزي، مدیریت، ارزیابی و یا کنترل چنانچه در طلب و جستجوي شرایطی مطلوب هستیم، باید در راستاي ایجاد تعادلی منطقی و واقعبینانه بین مناطق به لحاظ برخورداري از امکانات و خدمات حرکت کنیم.
از این رو توجه به بخش بهداشت و درمان به عنوان یکی از اصول اساسی توسعه، یکی از ضرورتهاي اجتناب ناپذیر میباشد و نیازمند برنامه ریزي متناسب با شرایط هر منطقه میباشد، که باید بر مبناي شناخت و آگاهی از وضعیت موجود نواحی نسبت به یکدیگر و درجهبندي آنها از لحاظ برخورداري از مواهب توسعه، صورت گیرد این امر نیازمند بررسی شاخصهاي بهداشت و درمان (شاخصهاي نهادي، نیروي انسانی متخصص، نیروي انسانی غیرمتخصص، بهداشت روستایی) و نحوة پراکنش آنها در فضاهاي مختلف جغرافیایی است که باعث میشود عدم تعادل در توزیع امکانات بهداشتی بهتر مشخص شود و برنامهریزي جهت توزیع عادلانه آنها و دسترسی تمام افراد جامعه به خدمات موردنظر، به نحوه مطلوبی تحقق یابد (زنگیآبادي و همکاران ،1931: 002).
بدین جهت در پژوهش حاضر با استفاده از روش تاپسیس فازي به بررسی میزان توسعه یافتگی شهرستانهاي استان همدان بر اساس شاخصهاي بخش بهداشت و درمان پرداخته شده تا از این طریق تعادل نسبی در سطح استان حاصل گردد.