چکیده:
استدلال از طریق تجربۀ دینی یکی از استدلالهایی است که برای اثبات وجود خدا ارائه میشود. (که در این مقاله مراد از آن بهطور خلاصه و کمتر دقیق، «برهان تجربۀ دینی» است) این استدلال، از تجربۀ دینی که برخی افراد از سر میگذرانند، بهعنوان قرینهای به سود وجود خدا استفاده میکند. ریچارد سوئینبرن از جمله کسانی است که در کتاب وجود خدا چنین استدلالی را اقامه میکند. یکی از پایههای استدلال او اصلی است که نام «اصل آسانباوری» بر آن مینهد. این اصل بهطور خلاصه میگوید اگر شیء الف به ادراک درآید، میتوان نتیجه گرفت که بهطور محتمل شیء الف وجود دارد. هدف مقالۀ حاضر، ارزیابی انتقادی امکان استفاده از این اصل در برهان تجربۀ دینی است و از مجموع نقدهای نویسنده (مقاله) و نقدهای مطرحشده توسط دیگران بر کاربرد این اصل در برهان تجربۀ دینی، به این نتیجه خواهیم رسید که این اصل بهخاطر مواجه بودن با چالشهای جدی در برهان تجربۀ دینی قابلاستفاده نیست.
خلاصه ماشینی:
63 او البته از عبارت «اصل آسانباوری» یا عنوانی مشابه استفاده نمیکند، اما محتوای این اصل را به شکل مختصر اینگونه بیان میکند: فرض عملی ما که در هر مقام دیگری مبنای کار قرار میدهیم این است که مدعیات شناختی را واقعنما در نظر میگیریم، مگر اینکه دلیلی ایجابی در دست داشته باشیم مبنی بر اینکه توهمی هستند.
اما اگر بهنظرم برسد که میزی در اتاق نیست، آنگاه این تنها در صورتی برای اینکه گمان کنم میزی وجود ندارد دلیل خواهد بود که زمینۀ خوبی وجود داشته باشد که گمان کنم همه جای اتاق را نگاه کردهام و (درحالیکه چشمانم درست کار میکند، در صورت مشاهده قادر به تشخیص میز هستم و...
(Swinburne, 2005: 92) وی جای دیگر اصل آسانباوری را چنین توصیف میکند: اصلی از اصول عقلانیت است که (در نبود ملاحظات خاص) اگر (به نحو معرفتی 66 ) بهنظر کسی برسد که x حاضر است (و برخی ویژگیها را دارد)، آنگاه احتمالاً x حاضر است (و آن ویژگیها را دارد).
مخالف سوئینبرن ممکن است استدلالش را اینگونه بیان کند: اینکه بهنظر برسد x حاضر است، زمینۀ خوبی است برای این باور که x واقعاً حاضر است، تنها اگر قرینهای داشته باشیم که وقتی در گذشته بهنظرمان رسیده است که x حاضر است، ثابت شده که در واقع نیز چنین است.
اما اگر گزارش یک تجربۀ دینی به دست ما برسد که تناقضآمیز نباشد، راهی برای تشخیص توهمی بودن یا نبودن آن نداریم، درحالیکه در مورد تجارب عادی، در این شرایط نیز امکان بازرسی وجود دارد.