چکیده:
رمزپردازی در عرصه متافیزیک شیوهای است که همواره در ادیان و مکاتب متعدد حِکمی و عرفانی و همچنین هنرهای سنتی نظیر هنر اسلامی ایرانی مورد توجه بوده و به صورت گستردهای به کار رفته است. کاربست این شیوه مستلزم فراهم نمودن مبانی وجودی و معرفتی خاص خود است. با توجه به اینکه رمزپردازی متافیزیکی مربوط به عرصة وجود و هستی است و در حکمت اسلامی اصالت وجود و اصالت ماهیت دو مبنایی هستند که در حوزه مباحث هستیشناختی مطرحاند و طرفداران هر یک از این مبانی استدلالهای خاص خود را ارائه نمودهاند؛ لذا مسأله این پژوهش بررسی سازگاری این دو مبنا با رمزپردازی است؟ کدام مبنا بر دیگری ارجحیت دارد و دلایل این رجحان چیست؟ دستاورد این پژوهش با توجه به رویکرد عمیق و وسیع مبنای اصالت وجود به هستی و همچنین ابتنای رمزپردازی متافیزیکی بر اساس نگاه تشکیکی و ساختار ذومراتبی هستی، این است که رمزپردازی با مبنای اصالت وجود سازگار است و این مبنا بر اصالت ماهیت رجحان دارد زیرا اصالت ماهیت قادر نیست بنیان نظری رمزپردازی را تأمین نماید. این مدعا در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و استدلال عقلی تبیین و تحلیل میشود.
Abstract Symbolism in the field of metaphysics is a method that has always been considered and widely used in various religious and mystical and philosophical schools, as well as traditional arts such as Iranian Islamic art. Applying this method requires providing its own existential and epistemological foundations. Given that metaphysical symbolism is related to the realm of existence, and in Islamic wisdom, the originality of existence and the originality of essence are the two foundations that have been proposed in the field of ontology and each has its own supporters, so this study seeks to answer this question. Are these two bases compatible with symbolism? Which is preferable to the other and what are the reasons for this preference? Given that the basis of the originality of existence provides a deeper look at existence, and also the metaphysical symbolism is based on the gradiation and the hierarchy of existence, so it is consistent with the originality of existence and this is preferable to the originality of essence Provide symbolism theory.
خلاصه ماشینی:
در آثار عرفانی نیز رمزپردازی به عنوان یک روش مشخص پذیرفته شده و کاربردی گسترده دارد و و در سنت حکمی و فلسفی نیز برخی از حکما به این روش تمسک جسته تحلیل و بررسی سازگاری رمزپردازی با دو مبنای اصالت وجود و اصالت ماهیت ۳ که از جمله سهروردی در اين مقام از جایگاهی خاص برخوردار است؛ اما این شیوه از رمزپردازی منحصر در معارف حکمی و عرفانی نبوده و کاربردی وسیعتر داشته است که از جمله کاربرد آن در صنایع و هنرهای سنتی بوده است.
از آنجا که حوزه کاربردی رمزپردازی متافیزیکی نظام وجود و هستی است و در حکمت اسلامی نیز دو مبنای اصالت وجود و اصالت ماهیت در عرصه هستیشناسی مطرحاندء اين پژوهش پاسخ این سوال را جستجو میکند که آیا این دو مبنا با رمزپردازی سازگاری دارند؟ کدامیک بر دیگری ارجحیت دارد و دلایل این رجحان چیست؟ جهت یل به مطلوب از روش توصیفی- تحلیلی و استدلال عقلی در این پژوهش استفاده شده است.
این مبنا نیز که از دیگر مبانی مهم رمزپردازی و نگاه رمزی به هستی است جز با اصالت وجود قابل تبیین و توجیه نیست و محذوری که در رابطه با اصل تشکیک وجود داشت در اینجا نیز وجود دارد زیرا حمل حقیقت و رقیقت بر مبنای تشکیک استوار است و بر اساس اصالت ماهیت» تشکیک در ماهیت لازم میآید.