چکیده:
حفظ حیثیت و کرامات انسانی و حریم خصوصی و در مجموع حقوق
شهروندی افراد و جوامع بشری همیشه ایام از دغدغه های مدعیان حقوق
انسانها و همچنین زمامداران هر جامعه بوده است که به همین جهت و در
راستای صیانت از کرامات انسا نی قوانینی نیز در این فقره وضع گردیده است .
در این میان آنچه که ارتباطی تنگاتنگ با فقرات مذکور دارد ، موضوع دادرسی
کیفری و به خصوص مرحله تحقیقات مقدماتی آن می باشد؛ چرا که در این
مرحله ممکن است حریم خصوصی و کرامات انسانی افراد مورد تعرض و
خدشه واقع گردد و چه بسا مبانی اولیه حقوق شهروندی و حقوق بشر نادیده
انگاشته شده و شاهد این موضوع باشیم که حقوق اولیه و اساسی افراد در
دستگاه عدالت قضایی مورد تعرض واقع گردد . به جهت اهمیت موضوع
مذکور این مرحله حساس و سرنوشت ساز از فرآیند دادرسی کیفری که اساس
و بنیان هر دادرسی کیفری را تشکیل می دهد مورد کنکاش قرار گرفته و مبانی
و اصول مربوط به آن در این مرحله می بایست مورد عنایت افراد دخیل در آن
قرار گیرد . اصولی چون اصل برائت ، اصل رعایت حریم خصوصی شهروندان
و مانند آن که حافظ حقوق اساسی افراد در تحقیقات مقدماتی می باشد .
بنابراین تکلیف افراد مذکور و دخیل در این مرحله (ضابطین و مراجع قضایی )
است که حقوق افراد را مد نظر داشته و به عنوان متولی امر تحقیقات مقدماتی
در حراست از آن ساعی و کوشا باشند.
خلاصه ماشینی:
در اين ميان آنچه که ارتباطي تنگاتنگ با فقرات مذکور دارد، موضوع دادرسـي کيفري و به خصوص مرحله تحقيقات مقدماتي آن مي باشـد؛ چـرا کـه در ايـن مرحله ممکن است حريم خصوصي و کرامات انـساني افـراد مـورد تعـرض و خدشه واقع گردد و چه بسا مباني اوليه حقوق شهروندي و حقوق بشر ناديـده انگاشته شده و شاهد اين موضوع باشيم کـه حقـوق اوليـه و اساسـي افـراد در دستگاه عدالت قضايي مورد تعرض واقـع گـردد.
در ترمينولوژي حقوق دکتر لنگرودي تحقيقات مقدماتي اينگونه تعريف شـده است : «تحقيقات راجع به جرم که توسط مستنطق يا ضابطان دادگستري به عمل مي آيـد 1 ومنتهي به صدور قرار مجرميت يا قرار منع تعقيب مي شود » تعاريفي که از تحقيقات مقدماتي بيان شده ، مستنبط از قانون آيين دادرسي کيفري در هر دوره تقنيني مي باشد، که با توجه به تاريخ نگارش وتأليف کتب حقوق و قـانون حـاکم در آن زمان بيان گرديده است که به بيان هـر يـک از آنهـا مـي پـردازيم ؛ مرحـوم دکتـر آخوندي در خـصوص تحقيقـات مقـدماتي گفتـه انـد: «تحقيقـات مقـدماتي عبـارت از مجموعه اقداماتي است که بوسيله مقامات خاص قضايي براي کشف جرم ، جمـع آوري دلايل و جلوگيري از فرار يا مخفي شدن متهم و اظهار نظر در خصوص قابـل پيگيـري 2 بودن و يا نبودن او به عمل مي آيد .
مادٔە ٩٠ قانون آيين دادرسي کيفري سال ٩٢ به تعريف تحقيقـات مقـدماتي پرداختـه و مقرر داشته «تحقيقات مقدماتي ، مجموعه اقدامات قانوني است که از سوي بـازپرس يـا ديگر مقامات قضايي ، براي حفظ آثار و علائم و جمع آوري ادله وقوع جرم ، شناسـايي ، يافتن و جلوگيري از فرار يا مخفي شدن متهم انجام مي شود.