چکیده:
با انعقاد عقد وکالت، وکیل و موکل در برابر یکدیگر حق و تکلیف یافته ،
دارای روابط حقوقی، وظایف و مسئولیت های متقابلی می شوند. بدیهی است
تحدید حدود قانونی این مسئولیت ها، در پیشگیری از منازعات احتمالی طرفین
عقد وکالت و درنتیجه کاهش حجم پرونده های محاکم قضایی موثر است .
تعهدات وکیل در برابر موکل یا بطور مستقیم ناشی از عقد وکالت است ، یا
بطور غیر مستقیم؛ همچنین ممکن است منشا آن، توافق وکیل و موکل در قالب
شروط و تعهدات ضمن عقد یا به طور مستقل باشد که در هر حال ، ایفاء
تعهدات مزبور لازم است وکلای دادگستری علاوه بر الزامات و مسئولیت های
حرفه ای در مقابل موکل خود، دارای الزاماتی نیز در قبال محاکم دادرسی و
طرف موکل همچنین در قبال تشکیلات صنفی خود تحت عنوان کانون وکلای
دادگستری هستند. یکی از راه های نظارت بر وکلا اطلاع رسانی به موکلان در
خصوص حقوق آنها در برابر وکلاست به نحوی که موکلان در صورت
مشاهده تخلفی از سوی وکلای خود بدانند چطور و کجا آن را پیگیری کنند .
موضوع بحث حاضر صرفا به الزامات و مسئولیت وکلا در قبال موکل
می پردازد؛ الزاماتی که عدم التزام به آن موجب مسئولیت مدنی وکیل می شو د.
به طور کلی مسئولیت مدنی اشخاص بر اساس قاعده فقهی« لاضرر و لاضرار »
مطابق قانون مدنی مصوب سال 1307 تحت عنوان ضمان قهری مورد بحث
قرار گرفته است و سپس در قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339 نیز به
مسئولیت اشخاص در مقابل متضرر از عمل وی تصریح شده است در باب
اتلاف و تسبیب قانون مدنی دیدگاه حقوقی مسئولیت بدون تقصیر و در قانون
مسئولیت مدنی، مسئولیت مبتنی بر تقصیر پذیرفته شده است. قانون مسئولیت
هر کس بدون مجوز قانونی عمدا یا در نتیجه » : مدنی در این خصوص می گوید
بی احتیاطی به جان و یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یا
به هر حق دیگری که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده لطمه ای وارد
کند که موجب ضرر مالی یا معنوی دیگری شود مسئول جبران خسارت ناشی
از عمل خود است» بنابراین، تقصیر فرد مورد شکایت باید اثبات شود.
خلاصه ماشینی:
تعهدات وکيل در برابر موکل يا بطور مستقيم ناشي از عقـد وکالـت اسـت ، يـا بطور غير مستقيم ؛ همچنين ممکن است منشأ آن ، توافق وکيل و موکل در قالب شروط و تعهدات ضمن عقد يا به طور مستقل باشـد کـه در هـر حـال ، ايفـاء تعهدات مزبور لازم است وکلاي دادگستري علاوه بر الزامات و مسئوليت هـاي حرفه اي در مقابل موکل خود، داراي الزاماتي نيـز در قبـال محـاکم دادرسـي و طرف موکل همچنين در قبال تشکيلات صنفي خود تحت عنوان کانون وکلاي دادگستري هستند.
به اين ترتيـب کانون وکلا نقش نظارتي بر فعاليت وکلا دارد تا وکلا وظايف خود را در قبـال کـساني که به عنوان موکل به آنان اعتماد کرده اند، به نحو احسن ايفا کنند: وکلاي دادگستري در مقابل موکل خود علاوه بر مسئوليت ناشي از قرارداد وکالت بر اسـاس قواعـد عمـومي قانون مدني مصرحه در مواد ١٠ و ٢١٩ قانون مدني ، به جهت تخلفات قراردادي و نيـز مقررات عقد وکالت از قانون مدني ، داراي الزامات و مسئوليت هاي پـيش بينـي شـده در مقررات قانون وکالت و لايحه قانوني استقلال کانون وکلاي دادگستري به عنوان قوانين خاص حرفه اي نيز هستند.