چکیده:
نیاز به منابع انرژی منطقه خزر با توجه به کاهش ذخایر و تولید آن در آمریکا و
غرب روندی تصاعدی داشته است. وجود مولفه های ژئوپلیتیک و
ژئواکونومیک منطقه، سیاستگذاران واشنگتن را تشویق به حضور در منطقه
نموده است. دولت آمریکا تلاش نموده تا از پتانسیل و توانمندی های این
منطقه و به خصوص ذخائر هیدروکربنی خزر بهره برداری لازم ژئوپلیتیک و
ژئواکونومیک را بنماید. چه اینکه بهره برداری از منابع هیدروکربنی دریای خزر
انگیزه اصلی حضور آمریکا در این منطقه می باشد . ایالات متحده امریکا در
راستای تامین منافع استراتژیک خود درصدد است تا الگوهای منطقه ای و
جهانی خود را برای استقرار نظم نوین جهانی در منطقه خزر اجرا کند. در این
نوشتار برآنیم تا سیاست انرژی ایالات متحده آمریکا را در حوزه خزر بویژه
پس از فروپاشی شوروی سابق مورد مداقه قرار دهیم.
خلاصه ماشینی:
منـابع انرژي درياي خزر تا سال ١٩٩٠ دست نخورده باقي مانده بود، ولي با افـزايش مـصرف جهاني نفت ، که تا سال ، ٢٠٢٠ تأمين ٨٠ درصد نفت و گـاز آن از ايـن منطقـه خواهـد بود، توجه آمريکا، روسيه ، چين ، ژاپن و اروپا را به خود جلب کـرده و منـابع احتمـالي نفت و گاز درياي خزر، فرصتي جديد را براي کشورهاي منطقه جهت تبديل شـدن بـه مهم ترين قطب تأمين انرژي آتي جهان پديد آورده است .
برخي از دلايل تأخير در اکتشاف از منـابع نفـت و گـاز خـزر، قـرار داشتن عميق ترين قسمت خزر با عمق حدود ١٠٢٥ متر در بخش ايراني ، خطر پـذيري بالاي عمليات اکتشاف نفت و سرمايه گـذاري بـسيار بـالا بـراي حفـاري در آب هـاي عميق ، عـدم وجـود رژيـم حقـوقي مـشخص ميـان ايـران و کـشورهاي آذربايجـان و ترکمنستان ، دسترسي نداشتن به فناوري عمليات حفاري و اکتشاف در آب هاي عميـق همانند دکل حفاري ، کشتي هاي لرزه نگاري و يدک کش کـه معـدود کـشور هـايي در جهان آن را در اختيار دارند، ارتباط نداشتن درياي خزر با آب هاي بين المللي و مشکل بودن انتقال تجهيزات سنگين به اين دريا و مقرون به صرفه بودن منابع نفـت و گـاز در جنوب کشور بويژه اهميت برداشت از منابع مشترک با کشورهاي حاشيه خليج فـارس ، مي باشند (پهلواني و حيراني نيا، ١٣٨٧: ٩٢).