چکیده:
از مسائل مهم خانواده، فاصله روانشناختی اعضا و محدوده عمل زیرمنظومهها در خانواده است که از آن به مرز تعبیر میشود. در میان نظریههای خانوادهدرمانی، ساختنگران به رهبری مینوچین، به تبیین مفهوم مرز و نقش آن در خانواده پرداختهاند. در منابع اسلامی نیز حدود و مرزهایی برای خانواده و زندگی زناشویی مطرح شده است از جمله: مرزهای شروع زندگی زوجینی، مرزهای استدامه و مرزهای بعد از گسستن پیوند زناشویی که به دلیل گستردگی منابع، در این نوشتار حدود و مرزهای خانواده از نگاه روانشناختی و فقط با تأکید بر آیات قرآن کریم مشتمل بر واژه «حدود الله» بررسی میشود. این تحقیق با روش، تحلیل محتوای آیات قرآن کریم انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد: الف) واژه «حدود الله» دوازده بار در قرآن کریم تکرار شده است که یازده مورد آن ناظر به مرزهای خانواده و زوجین میباشد؛ ب) مفهوم مرز از نگاه قرآن کریم، مفهومی عام و فراگیر است که شامل مرزهای کلامی، غیر کلامی، زمانی، مکانی، اقتصادی، کمی، کیفی، عاطفی و جنسی میشود؛ ج) مرز پیوند زناشویی، سلامت دینی و اخلاقی زوجین است؛ د) زوجین همانند لباس یکدیگرند و باید از ابتدای ازدواج و در صورت تصمیم بر طلاق تا پایان عده، مرزهای زوجینی رعایت شود؛ ه) در طلاق رجعی، علاوه بر رعایت مرزهای زوجینی، باید زوجین به معاشرت معروف و احسان نیز پایبند باشند.
خلاصه ماشینی:
در منابع اسلامی نیز حدود و مرزهایی برای خانواده و زندگی زناشویی مطرح شده است از جمله: مرزهای شروع زندگی زوجینی، مرزهای استدامه و مرزهای بعد از گسستن پیوند زناشویی که به دلیل گستردگی منابع، در این نوشتار حدود و مرزهای خانواده از نگاه روانشناختی و فقط با تأکید بر آیات قرآن کریم مشتمل بر واژه «حدود الله» بررسی میشود.
نتایج تحقیق نشان داد: الف) واژه «حدود الله» دوازده بار در قرآن کریم تکرار شده است که یازده مورد آن ناظر به مرزهای خانواده و زوجین میباشد؛ ب) مفهوم مرز از نگاه قرآن کریم، مفهومی عام و فراگیر است که شامل مرزهای کلامی، غير کلامي، زمانی، مکانی، اقتصادی، کمی، کیفی، عاطفي و جنسي میشود؛ ج) مرز پیوند زناشویی، سلامت دینی و اخلاقی زوجین است؛ د) زوجين همانند لباس يکديگرند و بايد از ابتداي ازدواج و در صورت تصمیم بر طلاق تا پایان عده، مرزهای زوجینی رعایت شود؛ ه) در طلاق رجعی، علاوه بر رعایت مرزهای زوجینی، باید زوجین به معاشرت معروف و احسان نیز پایبند باشند.
بر اساس دیدگاه بسیاری از مفسران قرآن کریم، «حدود الله» در این آیات بهمعنای مطلق احکام نیست، گرچه همه آنها نیز حدود الله بهشمار میآیند؛ بلکه مراد، حدود الهی و احکام، لوازم، حقوق و تکالیف زوجیت است، از جمله حسن خلق و آنچه خداوند بر اساس «لَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ» بر آنان واجب کرده است (سبزواری نجفی، 1419، ص42؛ مقدس اردبیلی، ص614؛ فیضکاشانی، 1418، ج1، ص110؛ طبری، 1412، ج2، ص281؛ طوسی، ج2، ص247؛ فیض کاشانی، 1415، ج1، ص259؛ مغنیه، 1420، ج1، ص351 و جصاص، 1405، ج2، ص85).