چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگیهای روانسنجی آزمون سبک زندگی اسلامی (ILST) در نوجوانان دبیرستانی، انجام شد. بدین منظور، نخست روایی محتوایی و صوری آزمون سبک زندگی اسلامی، طی مراحل گوناگون شامل ارجاع آزمون به کارشناسان دینشناس دارای تخصص روانشناسی، مشورت با اساتید روانسنجی و روش تحقیق و نیز اجرای آزمایشی بررسی شد. پس از حصول اطمینان از اعتبار شکل و محتوای آزمون، آزمون سبک زندگی اسلامی اجرا شد. جامعه آماری این پژوهش، دانشآموزان دبیرستانهای شهر قم (پانزده تا بیست ساله) بودند. 578 نفر به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند. ابزار این پژوهش عبارت بود از آزمون سبک زندگی اسلامی و آزمون جهتگیری مذهبی دادهها، که با روش تحلیل عاملی و تحلیل مانوا تحلیل شدند. بررسی روایی محتوایی و صوری به اصلاح دوازده پرسش و حذف نه پرسش نامتناسب برای نوجوانان انجامید. ضریب آلفای کرونباخ آزمون برابر با 86/0 به دست آمد. تعداد عوامل در نمونه جمعیت نوجوان همانند نسخه اصلی در میان بزرگسالان دارای نه عامل است، اما نام شمار فراوانی از عوامل، متفاوت با نسخه اصلی آن است. این عوامل تحت عنوان عبادی، روشنفکری منفی، خویشتنداری، تعهد، ارتباط مثبت، خردورزی، دنیاخواهی، فعال بودن و بیتفاوتی با مشورت پنج تن از اساتید نامگذاری شدند. این عوامل 42/39 درصد واریانس سبک زندگی در نوجوانان را تبیین کردند. در نتیجه تحلیل عاملی، هشت پرسش به عنوان پرسشهای نامناسب حذف شدند. روایی همزمان آزمون سبک زندگی اسلامی نیز با آزمون جهتگیری مذهبی (70/0)، از طریق ضریب همبستگی پیرسون، به دست آمد. با توجه به روایی عاملی، روایی همگرا و پایایی مناسب «آزمون سبک زندگی اسلامی- نسخه نوجوانان» (ILST-AV)، استفاده از آن در پژوهشهای مربوط به نوجوانان توصیه میگردد.
خلاصه ماشینی:
با اذعان به لزوم ساخت این آزمون برای جمعیت مسلمانان و نیز اهمیت کاربرد آن، از طرفی کاویانی (1392) در بخشهای مختلف کتاب سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن، بر عدم اختصاص محتوای آزمون به گروه سنی خاصی تأکید کرده (کاویانی، 1392، ص300، 319 و 373) و از طرف دیگر پایایی و روایی این آزمون فقط در دانشجویان کارشناسی (بیست تا سی ساله) بررسی شده است.
برایناساس در اینجا این پرسش مطرح میشود که آیا آزمون «سبک زندگی اسلامی» از پایایی و روایی قابل قبولی جهت سنجش سبک زندگی اسلامی نوجوانان دبیرستانی برخوردار است؟ همچنین در ضرورت و اهمیت پژوهش میتوان گفت که از طرفی مروری بر مطالعات و پژوهشهای انجامشده و ابزارهای ساختهشده در این زمینه، نشان میدهد که بیشتر دادههای پایه، اساس غیردینی دارند که در ملیتها و جمعیتهای گوناگون با فرهنگهای مختلف اجرا شدهاند و از طرفی بر اساس اطلاعات موجود، به نظر میرسد که تا کنون تلاش اندکی در زمینه درک عمیق و جامع از شیوه زندگی در نوجوانـان ایرانی صورت گرفته است (محمدیان و همکاران، 1391، ص168).
ازاینرو ضرورت تلاش برای ابزاری مناسب به منظور سنجش سبک زندگی نوجوان که مطابق با دین اسلام باشد، احساس میشود که این پژوهش با بررسی روایی و پایایی «آزمون سبک زندگی اسلامی» در نوجوانان دبیرستانی، به دنبال چنین هدفی است.