چکیده:
«میانرشتگی»، بهمثابه خطمشی علم در قرن اخیر در عرصههای آموزش و پژوهش رواج قابلتوجهی پیدا کرده و رسوخ آن در ادبیات متخصصان برنامهریزی درسی و طراحی آموزشی، شیوههای تدریس، رویکردهای تحقیق و پژوهش و روش مطالعه پدیدهها و حل مسیله و طبقهبندی دانش دیده میشود. در ایران نیز شیب روبهرشد تاسیس رشتههای میانرشتهای در تحصیلات تکمیلی شاهدی بر این رواج است. بررسی تحلیلی لزوم و چرایی سیاست میانرشتهای، علاوه بر اینکه بهعنوان تحقیقی سیاستپژوهانه، پرسشی از مرحله مطالعات بنیادین فراگرد خطمشیگذاری را پاسخ میدهد، مفهوم و حقیقت میانرشتگی را از منظر کارکردی روشن میسازد. این مقاله، با روش توصیفی - تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای، در تلاش است ضرورت و چرایی پیدایش سیاست «میانرشتگی» در عرصه تحقیق و آموزش را کشف و ارایه دهد. بر این اساس، ضرورت میانرشتگی، هم از جنبههای نظری و مبنایی مایه میگیرد و هم نیازهای عملی و کاربردی به آن شدت میبخشد. چهارده ضرورت میانرشتگی را میتوان در سه مضمون کلان «ضرورتهای علم و نظام آموزشی»، «ضرورتهای کاربردی» و «ضرورتهای ذاتی و فلسفی» دستهبندی کرد.
خلاصه ماشینی:
/ آلن رپکو و برخي ميان رشته اي پژوهان ، با ويرايش و به روزرساني از ايـن تعريـف ، کـه يکـي از معـروف تـرين و رساترين تعريف ها از ميان رشتگي است ، اين گونه مي آورند که : مطالعات ميان رشته اي فرايند پاسخ به يک پرسش ، حل يک مسئله يا مواجهه با يک موضـوع اسـت که گستردگي يا پيچيدگي آن به حدي است که نمي توان به درستي از طريق يک رشـتۀ علمـي واحـد با آن مواجه شد؛ اين فرايند از ديدگاه هاي چند رشتۀ علمي سود جسته و بصيرت هاي حاصـل از ايـن رشته ها را به منظور ايجاد يک فهم جـامع تـر يـا پيشـرفت شـناختي تلفيـق مـي کنـد (آلـن رپکـو، ١٣٩٦،ص ٢٩؛ خورسندي ، ١٣٩٦، ص ٣١؛ متين ، ١٣٩٢، ص ١١١).
گاهي تخصـص گرايـي افراطـي به مسائلي ناچيز منتهي مي شود که نه تنها محقق ديد کلي پژوهشي را از دست مي دهد، بلکه نميتواند توضيح دهـد ارزش کارش چيست و اساسا چه نيازي به انجام چنين پژوهشي است ؟ اين نکته ، به معناي ضـرورت ثمـرات عملـي براي تمامي دانش ها (در تقسيم علوم نظري و کاربردي ) نيست ، بلکه به هدف اصلي يک تحقيق مربـوط مـي شـود؛ بدين معنا که گاهي پژوهش انجام شده ، تأثيري بر پيشرفت علمي به طور عام ندارد.
در اين رويکرد، پس از مطالعه جزئي و تخصصي ، که کار روش هاي رشـته اي و تخصصـي اسـت ، يافتـه هـا در نظـامي منضبط ، تلفيق مي شوند تا ميان رشتگي صورت گيرد (شاقول و عموزاده ، ١٣٨٦، ص ٣١ و ٣٣).