چکیده:
آسیبهای مختلف محیط زیستی موجب شده است تا اندیشوران ادیان مختلف بهمنظور جلوگیری از فاجعه جهانی محیط زیست، در آموزههای دینی بهصورت عمیقتری تفکر و واکاوی کنند. در میان آموزههای ادیان توحیدی، گزارههای اخلاقی متعددی در مقام حفظ و حراست محیط زیست وجود دارد که در بین آنها، «طبیعت» بهمثابه نماد و نشانهای از خالق خود، آفرینشی هدفمند و بیعیبونقص دارد که گویای رحمت پروردگار در مسخر و رام کردن هستی برای انسان است. این مطالعه با تمرکز بر قرآن و کتاب مزامیر عهد عتیق، در پی کشف و استخراج بنمایههای مشترک محیط زیست طبیعی است. یافتههای این تحقیق، حاکی از آن است که بین قرآن کریم و مزامیر داود، از سه منظر هستیشناسی، رابطه طبیعت با خداوند، و رابطه انسان با طبیعت، بنمایههای مشترک فراوانی وجود دارد. صلاح یا فساد، دو راهی است که در مواجهه با طبیعت، فراروی بشر نهاده شده است تا با انتخاب اصلاحگری، زمین را به ارث برند یا بهسبب فساد در زمین، به سرگذشت پیشینان این راه دچار شده، گرفتار عذاب و خشم طبیعت شوند. بر اساس نتایج بهدست آمده، در برخی موارد، علاوه بر اشتراک در مضامین، در عبارتها نیز میان قرآن و مزامیر همانندی وجود دارد.
The various kind of environmental damage have led the thinkers of different religions to think more deeply religious teachings in order to prevent a global environmental catastrophe. There are several ethical propositions bout environment protection in the teachings of monotheistic religions and as a symbol and sign of its creator nature is one of the purposeful creation that testifies to God’s mercy to the human beings by enabling them to subjugate the universe. focusing on the Qur'an and the book of the Psalm of the Old Testament, this study seeks to discover and extract the common themes of the natural environment. The study findings show that the Holy Quran and the Psalms of David have many common themes, regarding three aspects: ontological, matters, the relationship between nature and God and the relationship between man and nature. In his encounter with nature, man has two ways righteousness and corruption; righteousness leads to inheriting the earth whereas involvement in corruption on earth, makes man, like his predecessors, face the wrath of nature. The research findings show that, there are similarities between the Qur'an and the Psalms in, in some cases, in addition to their sharing similarities the themes.
خلاصه ماشینی:
بروز کرده ـ موجب شده است که بسیاری از علمای ادیان مختلف دوباره دربارة رابطة عمیق میان دین و نظام طبیعت به تفکر بنشینند؛ حتی پیشگامان و سخنگویان مکتب دینزدایی نیز اکنون از اهمیت دین در جلوگیری از فاجعة جهانی محیط زیست ـ که در نهایت به نابودی ابناي بشر خواهد انجامید ـ داد سخن میدهند.
ازاینرو هدف این مطالعه، بررسی تطبیقی نگرشها و باورهای مندرج در کتب آسمانیِ قرآن و مزامیر داود( دربارة حوزة محیط زیست طبیعی و یافتن گفتمانها و جنبههای مشترک میان آموزههای این دو کتاب آسمانی برای گشودن دریچة گفتوگوهای بینالادیانی در این حوزه خاص است.
آنچه این پژوهش را از ديگر آثار موجود متمایز میکند، در وهلة نخست، بررسی تطبیقی درونمایههای مشترک محیط زیست طبیعی میان قرآن و مزامیر عهد عتیق بوده که تا کنون بیسابقه است.
دین یهود خواهان حفاظت طبیعت است؛ اما همیشه به خاطر دارد که عالم، نه متعلق به انسان، بلکه ـ چنانکه در کتاب مقدس نیز تأکید شده ـ از آن خداوند است: «زمین و هر آنچه در آن است، جهان و همة ساکنان آن، از آن خدایند» (مزامیر، 24: 1).
در این بخش بهعنوان حُسن ختام این پژوهش و با هدف برجسته كردن مضامین مشترک میان قرآن و عهد عتیق در موضوع محیط زیست طبیعی، مروری بر فقرة 104 کتاب مزامیر و مقایسة آن با آیات ابتدایی سورة نحل صورت ميگيرد و به مشابهتهای آنها اشاره میشود.
در مزامیر نیز بهصورت کلیتر به این حقيقت اشاره شده است كه بهایم و سبزهها برای خدمت به انسان آفریده شدهاند (مزامیر، 104: 14و 18).