چکیده:
سفیدرود به عنوان بزرگترین و مهمترین رودخانه سواحل جنوب دریای خزر نقش مهمی در زندگی، فعالیتها و سرمایههای انسانی منطقه دارد. عوامل مورفولوژیک رودخانه و محیط-های پیرامون آن و پیش بینی شرایط آینده میتواند در برنامه ریزی و آمایش دشتهای ساحلی موثر و ضروری واقع شود. در این پژوهش از تصاویر ماهوارهای لندست 5، 7 و 8 سالهای، 2002،1987 و 2018، همراه با داده های تغییرات تراز دریای خزر و دبی سفیدرود، بررسی-های میدانی و نرم افزارهای Envi 5.3، ArcGIS 10.4.1 و Idrisi TerrSet به عنوان ابزار تحقیق بهره گرفته شد. ابتدا مقادیر احتمال تبدیل کاربری اراضی در سال 2018 بر مبنای مدل تلفیقی زنجیره مارکوف و سلولهای خودکار بدست آمد. نتایج نشان داد که مدل تلفیقی، دارای دقت و صحت بالایی جهت پیش بینی الگوی آینده است. سپس باتوجه به دقت و صحت خروجی مدل، نقشه پیش بینی کاربری اراضی و مورفولوژی رودخانه برای سال 2030 تهیه شد. با برازش دو نقشه سال 2018 و پیش بینی 2030 تغییرات محتمل در محیط رودخانه بدست آمد و در چهار محدوده مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت با استفاده از داده های تغییرات تراز دریای خزر و دبی سالانه رودخانه سفیدرود، روند تغییرات و پیش بینی مدل، مورد بررسی قرار گرفت.
Sefidrooud is the largest and most water-rich river on the southern coasts of the Caspian Sea, The territory of this research is located in the Sefidroud coastal plain in Gilan province. The required theoretical foundations and basic information have been collected based on library studies and reviews of similar researches. Landsat 5, 7, 8 satellite images with similar imaging seasons from 1987, 2002, and 2018 are the basis for remote sensing studies. The trend of land-use change in 2018 was predicted in the Idrisi TerrSet software based on the maps of 1987 and 2002, using the CA-Markov model. To determine the classification and modeling accuracy, 120 ground control random points were determined and validated by field measurement spatial reality in the study area. The river change forecast map has been obtained with fitting the model output of 2030 and the land use map of 2018. This fitting, the Sefidroud canal was divided into 4 sections in the study area, and predicted changes were examined. The integrated CA-Markov model has a good capability in terms of accuracy in predicting land use and morphology of Sefidroud. The probable changes are in the river, coastal lands, and man-made facilities and plains units in the study area. The process of these changes will be such that will undergo erosion, change in the meandering, and flooding of areas around the river. The river canal cross-sections investigates, has occurred a decreasing trend of canal width until 2018. This is due to the reduction of Sefidroud discharge and the Caspian Sea level fall, Increasing the channel width trend will occur according to the results of the CA-Markov model, until 2030. This indicates the possibility of increasing the average annual discharge of Sefidroud to about 100 (m3/s) and rising the Caspian Sea level above -27 (m) until 2030.
خلاصه ماشینی:
مونـدال و همکاران ٦ (٢٠٢٠)، در تحقیقی تأثیر فیلترهای سازگار با مـدل سـلول خودکـار مـارکف را بـر نتـایج پـیش بینـی تغییـر سرزمین بررسی نموده و نتیجه گرفته اند که ضریب همبسـتگی (r) بـرای فیلترهـای x٥٥ بیشـترین تـأثیر را در توزیـع 1 Mirzaeizadeh et al 2 Pal and Mather 3 Cellular Automation- CA 4 Muller and Middleton 5 Subedi et al 6 Mondal et al جغرافیایی/ مکانی داشته است .
بـا 1 Medel et al 2 Janes et al 3 Kondolf et al 4 Bravard and Petit 5 Khoshravan et al 6 Chen et al توجه به اهمیت موضوع نوسانات تراز دریای خزر و عملکرد متقابـل فراینـدهای مـؤثر در آن ، شـناخت ایـن فراینـدها اولین گام در تحلیل اثرات توأم آن ها بر محیط پیرامون است .
در ایـن تحقیق با استفاده از داده های ماهواره ای، میدانی و آماری، مدل تلفیقی زنجیره مـارکف و سـلول هـای اتومـات ، و نتـایج تحقیقات گذشته تغییرات مورفولوژی سفید و عوامل محیطـی مـؤثر بـر آن بررسـی شـده و رونـد تغییـرات و عوامـل تأثیرگذار، برای افق سال ٢٠٣٠ پیش بینی شده است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٩ - پیش بینی تغییرات مورفولوژی کانال رودخانه سفیدرود و محدوده تحت مخاطره کیاشهر- تالاب بوجاق به منظور بررسی عوامل مؤثر و فرایندهای ناشی از تغییر مورفولوژی رودخانـه ، در ٢٣ مقطـع عرضـی، رونـد تغییـر عرض کانال در سه دوره ١٩٨٧، ٢٠٠٢ و ٢٠١٨ در چهار محدوده مفروض (شـکل هـای ٦ تـا ٩) مـورد بررسـی قـرار گرفت .