چکیده:
موسیقی از ارکان مهم شعر است که باعث دلنشینی کلام میشود. موسیقی در شعر، جنبههای متفاوتی مانند موسیقی درونی، بیرونی وکناری دارد. یکی از عوامل زیبایی در شعر به ویژه قالبهای کلاسیک استفاده بجا از موسیقی کناری است که حاصل تکرار واژگان شعری در پایان هر بیت، به ویژه قافیه و ردیف است. شاعران با رعایت تناسب و پیوند میان موسیقی شعر و عناصر دیگر تلاش میکنند به هدف خود که بیان مفاهیم شعری است نزدیک شوند. در این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است، موسیقی کناری در اشعار شیخ بهائی مورد بررسی قرار میگیرد. نتایج تحقیق بیانگر این است که در رباعیّات شیخ بهایی انواع قافیه اسمی، فعلی، ضمیر وجود دارد که بسامد قافیۀ اسمی بیشتر از سایر انواع قافیه است و در ۳۸ رباعی مردّف، بسامد ردیف فعلی بیشتر است. اغلب ردیفها به صورت ساده و یک جزئی است و ردیف دو جزئی و سه جزئی به ندرت به کار رفته است.
Music is one of the most important pillars of poetry that makes it enjoyable. Music in poetry has different aspects such as inner music, exterior, and side. One of the aesthetic elements of the poem, especially the classical formats, is the use of side-by-side music that results from the repetition of poetic vocabulary at the end of each beat, especially rhyme and row. The poets try to come closer to their goal of expressing the poetic meanings, with respect to the connection between the music of the poem and other elements. In this descriptive and analytical study, the side music in Sheikh Baha'i poetry is examined. The results indicate that in the quatrains of Sheikh Baha'i there are pronouns of the nominal rhyme, the present verb which has a higher frequency of nominal rhyme than the other types of rhyme, and in the other quatrains the present tense has a higher frequency. Most rows are simple and one-part, and two-part and three-part rows are rarely used.
خلاصه ماشینی:
یکی از عوامل زیبایی در شعر به ویژه قالبهای کلاسیک استفاده بجا از موسیقی کناری است که حاصل تکرار واژگان شعری در پایان هر بیت، به ویژه قافیه و ردیف است.
نتایج تحقیق بیانگر این است که در رباعیّات شیخ بهایی انواع قافیه اسمی، فعلی، ضمیر وجود دارد که بسامد قافیۀ اسمی بیشتر از سایر انواع قافیه است و در ۳۸ رباعی مردّف، بسامد ردیف فعلی بیشتر است.
پیشینه تحقیق علاوه برکتاب ارزشمند و تحقیقی استاد شفیعی کدکنی با عنوان «موسیقی شعر» (1368)، که در آن به موضوع وزن و قافیه و موسیقی شعر و نقد و بررسی این عوامل پرداختهاست، مقالاتی دربارۀ موسیقی اشعار به چاپ رسیده است که میتوان به موارد ذیل اشاره کرد: مقالۀ «موسیقی شعر و پیوند آن با موضوع تخیّل و احساسات شاعران» (۱۳۸۴)، توسط پرند فیّاض منش نوشته شده است.
(سیوری، ۱۳۷۲: ۱۵۲) در این پژوهش موسیقی کناری در رباعیّات شیخ بهایی بررسی میشود تا مشخّص شود، شاعر از چه نوع قافیه و ردیفهایی اعم از اسمی، حرفی، فعلی...
بحث و بررسی: موسیقی کناری در رباعیّات شیخ بهایی منظور از موسیقی کناری، قافیه و ردیف است، در تمامی زبانهای شعری دنیا از قافیه بحث شده است.
» (شفیعیکدکنی،1389: 9) در این مقاله موسیقی کناری(قافیه و ردیف) در رباعیات شیخ بهایی مورد بررسی قرار میگیرد.
(شاه حسینی، ۱۳۶۷:۱۸۱) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} کلمۀ زار در قافیه دوم به صورت محنت زار تکرار شده است.
2. ردیف اسمی: بسیار اندک است و فقط سه مورد (چشمم، دلمن و آخر) وجود دارد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} 2.