چکیده:
از جمله بناهای تاریخی و فرهنگی که مورد بیتوجهی قرار گرفته است کبوترخانهها میباشند. این بناها در دوران پیداین
و اوج خود تاثیر بسزایی در رشد اقتصادی و کشاورزی داشتند. ازآنجایی که کبوترخانههای منطقه آذربایجان چندان مورد
مطالعه واقع نشدهاند و ویژگیهای متمایزی نسبت به کبوتر خانههای دیگر مناطق دارند» پژوهش حاضر در تلاش است.
بهطور اختصاصی به بررسی تاریخی و فرهنگی این بناها در این منطقه بپردازد و علتهای تمایز آنها با دیگر کبوترخانهها
بپردازد. روش به کارگرفته شده مطالعات تاریخی و فعالیتهای میدانی و مصاحبه با ساکنان مناطق مورد پژوهش است و
به دنبال این سوّال میباشد که ساختار کالبدی کبوترخانهها شامل چه گونههایی میباشد. به این منظور ۲۰ کبوترخانهای
که اطلاعات آنها تا حدودی در دست بودء در روستاهای دو استان آذربایجان شرقی و غربی شناسایی سپس از نظر
تاریخی, الگوی پراکندگی، قدمت، ساختار کالبدی، فرم و عملکرد مطالعه شدند. نتایج پژوهش نشان میدهد بیشترین
پراکندگی در جنوب دریاچه ارومیه و در جوار رودخانههای سیمینه رود و زرینه رود است. کبوترخانههای این منطقه عموما
مربوط به دوره قاجار است به دلایلی از جمله نقش مصالح» الگو برداری از کشورهای همسایه و موارد دیگرء برخلاف سایر
نقاط ایران» کبوترخانههای این منطقه بصورت مکعب بودند و کاربرد آنها علاوه بر تولید کود» تشخص دادن به باغها و
نامه بری توسط کبوتران در دوران قدیم است.
خلاصه ماشینی:
٢- سؤال و روش تحقيق با توجه به جنبه هاي فرهنگي، اهميت دانش بومي و ارزش تاريخي اين بناها بايد توجه ويژه اي براي حفظ آنها داشت چرا که اين بناها به عنوان شاهکار هاي معماري سنتي ايران داراي زيبايي هاي چشمگير و ارزش هاي فرهنگي هستند که نظر هر گردشگري را هم به خود جلب مي کنند؛ بنابراين اين پژوهش به دنبال پاسخ به سوالات زير است : - پراکندگي و انواع کبوترخانه هاي منطقه آذربايجان چگونه است ؟ - تفاوت کبوترخانه هاي منطقه آذربايجان با ساير مناطق ايران در چيست ؟ مهم ترين هدف پژوهش حاضر توجه ويژه به کبوترخانه هاي منطقه آذربايجان ، شناخت گونه هاي آن و ريشه يابي ساختارهاي آن هاست .
سيد ايت اله ميرزايي در مقاله «کاوشي درباره ويژگي هاي فرهنگي و اقتصادي کبوترخانه هاي استوانه اي شکل ؛ مطالعه موردي شهر اصفهان و حومه » کبوترخانه ها را به 2 عنوان سازه هاي چند منظوره مورد بررسي قرار داده است ؛ همچنين وي در پژوهش ديگري به عنوان «مقايسه برخي ويژگي ها و کارکرد هاي کبوترخانه هاي ايران و انگلستان » اين بناها را به لحاظ عملکرد و معماري مورد مقايسه تطبيقي قرار داده است .
اين کبوتر خانه براي نگهداري کبوتران به منظور استفاده از کود حيواني ساخته شده است ، برجها اکنون مورد استفاده نيست و ويران شده با ايت حال بايد ازلحاظ معماري مورد ملاحظه و بررسي واقع شود و تخريب شدن برخي قسمت هاي باين بناها در بعضي مناطق ساختار و ترکيب زيباي خشت و چوب به لحاظ تامين ايستايي بنا و علاوه بر آن هنر معماران زمانه که تا چه اندازه براي صرفه جويي در زمين استادي و مهارت به خرج داده اند را به وضوح بيان ميکند.