چکیده:
عملکرد سیستمهای اقتصادی باید بر اساس متغیرهای ورودی و مقادیر خروجی سیستم ارزیابی شود. بهمنظور ارزیابی همهجانبه، نیاز است کارایی در سطوح مختلف و با اهداف متفاوت انجام شود. مطالعه حاضر با استفاده از دادههای استانهای ایران در دوره 1394-1398 و بهرهگیری از روش تحلیل پوششی دادههای دومرحلهای، کارایی استانهای ایران را در سطوح کارایی تولیدی، اقتصادی، توزیعی، رفاه اقتصادی و رفاه اجتماعی ارزیابی و رتبهبندی کرده و با تلفیق سطوح پنجگانه، مقدار کارایی سراسری استانها را محاسبه کرده است. نتایج ارزیابی کارایی نشان از آن دارد که استانهای البرز، سمنان، سیستان و بلوچستان، قم، کردستان، یزد، مرکزی استانهای کارا هستند. علاوه بر این با استفاده از مدل رگرسیون توبیت، عوامل مؤثر بر انواع کارایی استانها شناسایی شد، نتایج نشان از آن دارد که متغیر نسبت جمعیت جوان هر استان ارتباط مثبت و متغیر سهم تولید استان، سهم بودجه عمرانی استان و همچنین میزان تسهیلات بانکی اعطایی در استان ارتباط منفی با کارایی سراسری استانها داشته است.
The performance of economic systems should be evaluated based on the input and output variables of the system. In other words, evaluating the quality of system performance, it is necessary to pay attention to its efficiency. To have an overall evaluation, performance must be done at different levels and goals. The present study uses data from the provinces of Iran in 1394-1398 and the two-stage data envelopment analysis method. This study evaluated and ranked the production, economic, distributional, economic welfare, and social welfare, the efficiency of Iranian provinces. Also by combining the five levels, calculated the overall efficiency of the provinces. The results of efficiency evaluation show that Alborz, Semnan, Sistan and Baluchestan, Qom, Kurdistan, Yazd, Markazi as efficient provinces. Also, for identified, the factors affecting the types of efficiency of the provinces using the Tobit regression model. The results show that the variable of the ratio of young population in each province has a positive relationship and the variables of the province's production share, the province's budget share, and also the amount of bank loans have a negative relationship with the overall efficiency of the provinces.
خلاصه ماشینی:
بررسـی اینکه یک استان آیا در تولید کارا بوده است ، میتواند به نـوعی کـارایی تولیـدی اسـتان هـا را ارزیابی نماید، اما کارایی تولیدی به تنهایی نمـیتوانـد بـه معنـای عملکـرد درسـت سیسـتم اقتصادی قلمداد شود، نیاز است علاوه بر تولید، نظام توزیع و ساختار رفاهی نیـز بـه درسـتی عمل کند تا تولیدات انجام شده به درستی در بین افـراد سیسـتم توزیـع شـده و سیسـتم را بـه سمت رفاه بالاتر سوق دهد.
بـه منظـور پاسـخ بـه ایـن سـؤال مهـم کـه کـدام یـک از اسـتان هـای ایـران در سال های گذشته توانسته اند در مقایسه با سایر استان ها، بـالاترین کـارایی تولیـدی، تـوزیعی، اقتصادی، رفاه اقتصادی و اجتماعی را داشته باشند، پژوهش حاضر با بهره گیـری از داده هـای استان های ایران در سال هـای ١٣٩٨-١٣٩٤ و روش تحلیـل پوششـی داده هـای دومرحلـه ای استفاده خواهد کرد.
سلجوقیان Saljoughian و همکاران (٢٠١٣) بـرای رتبه بندی علم و تکنولوژی در کشورهای OECD، رابـر Rabar (٢٠١٧) رتبـه بنـدی عملکـرد اقتصـادی اجتمـاعی در کشـورهای OECD، تسـنیم و افضـل Tasnim and Afzal (٢٠١٨) بـا استفاده از تحلیل پوششی داده و مدل توبیت ، اثر شاخص هـای کـارآفرینی را بـر کـارایی ٥٩ کشور برآورد کردند.
ساختار تولید، درآمد و رشد اقتصادی نیز با توجـه بـه مبـانی بـر توزیع درآمد مؤثر است ، ایـن متغیـر در مطالعـات پیرایـی و همکـاران (١٣٨٥)، حیـدری و حسن زاده (١٣٩٥)، حسین زاده (١٣٩٦)، عبـدی و همکـاران (١٣٩٨) بـرای تبیـین نـابرابری درآمد اسـتفاده شـده اسـت .