چکیده:
یکی از پر جاذبه ترین مضامین در ادبیات عصر مشروطه که ذهن و زبان گویندگان آن عصر را به خود مشغول کرده بود، مفهوم آزادی و وطن پرستی است. چیزی که تا پیش از آن شاعران این گونه بدان توجه نکرده بودند و اگر هم از آزادی و وطن پرستی سخن می گفتند هدفی غیر از مفاهیم و اهداف مورد نظر شاعران عهد معاصر مد نظرشان بوده است. در پژوهش حاضر که به تحلیل ماهیت و مفهوم آزادی و وطن پرستی در اشعار عارف قزوینی و ابوالقاسم لاهوتی میپردازیم، ابعاد پژوهش آن، عارف قزوینی و لاهوتی، حدود مسأله عباراتی از اشعار شعرای مذکور، هدف این پژوهش، استخراج و تبیین نمونه هایی از متن آن که متضمن مفاهیم آزادی و وطن پرستی است. می باشد، روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است. ابزار گردآوری اطلاعات، فیش تحقیقاتی و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، تحلیل محتوایی می باشد، و از مهم ترین یافته ها و نتایج آن می توان به رهایی مردم و میهن از یوغ استعمارگران، نفی استبداد و استبدادگری، عشق به وطن، میهن پرستی، آزادی طبقه کارگر، رنجبر، برزگر و قشر فقیر از ظلم و ستم هایی که از طرف ارباب و حکام آن عصر بر آنها تحمیل میشد، اشاره کرد.
One of the most attractive themes in the literature of the constitutional era, which trapped the minds and language of that era's speakers, is the concept of freedom and patriotism. What they had never noticed before, and if they talked of liberty and patriotism, it was a purpose other than the ideas and aims of the contemporary art poets.In the present study, we analyze the nature and concept of freedom and patriotism in the poems of ArefQazvini and AbolqasemLahooti. The research dimensions of ArefQazvini and Lahooti, are about the words of the poems of the above poets, the purpose of this research is to extract and explain examples of its text that embody the concepts of freedom and patriotism. The statistical population and the sample size are the whole poetry of Aref and Lahooti. The research method is descriptive - analytic and the method of data collection is library. The data collection tool is the research fish and the method of data analysis is content analysis. The findings and results of this study are as follows: the emancipation of the people and the homeland from the yoke of the colonialists and the denial of tyranny, the patriotism and the liberty of the working class, the patriotism and the liberation of the working class, the rancor, the farmer and the poor, from the oppression whichwere imposed upon them by the masters and the rulers of the era.
خلاصه ماشینی:
پیشینه تحقیق هر چند پیش از این برخی از پژوهشگران در زمینة مضامین و مفاهیم عناصر ادب غنایی در دورة معاصر به تحلیل و بررسی مختصر پرداختهاند؛ اما هیچ یک به شکل دقیق و موشکافانه به تفحص و نقد و تحلیل آن با تأکید بر آثار شعرای دورة مشروطه چون دهخدا، عارف، لاهوتی و ایرج میرزا نپرداختهاند، با این وصف به برخی از مهمترین پژوهشهای مرتبط با موضوع مقاله اشاره میشود: عمران نعمت اصفهانی (1397) در مقالهای تحت عنوان: «وطنخواهی در شعر دورة مشروطه» عقیده دارد که: «از شاخههای شعر متعهّد، شعر آن دسته از شاعرانی است که با عشق و ارادتی عمیق به توصیف «مام وطن» روی آوردهاند و در شکوه و ارجمندی آن داد سخن دادهاند.
اما در مورد مفهوم وطن و وطن پرستی در دورة مشروطه میتوان گفت، با ظهور انقلاب مشروطه و تحولاتی که در جامعه روی داد، مفهوم وطن دگرگون شد و چنانکه شفیعی کدکنی در مقاله «تلقی قدما از وطن» مینویسد: «اندیشه قومیت ایرانی هم به شکل خاص امروزی که خود متأثر از طرز برداشت ملل اروپایی از مسئلة ملیّت است یک مسئله جدید به شمار میرود که با مقدمات انقلاب مشروطیت از نظر زمانی همراه است» (شفیعی کدکنی، 1392: 641) و در واقع «ایران را وطن انگاشتن و ایرانیان را خواهران و برادران وطنی خواندن، پیامدی نو در گفتمان ادبیات سیاسی این دوره و حاصل همین عوامل بود» (کلهر؛ ابراهیمی حصاری، 1385: 136).